آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

گر چه نسب امام از طرف مادر به ابوبکر بر می گردد؛ ولی اين روايت را که امام صادق(ع) بر آن افتخار می کرد، هيچيك از علمای شيعه صحیح ندانسته اند. چرا که مرسله است و روايت مرسل ارزشی برای استدلال ندارد. اين روايت حتی بر طبق قواعد رجالی اهل سنت نیز بی اعتبار شناخته شده؛ چرا که در سلسله سند اين روايت چندين راوی مجهول وجود دارد. اصولا چگونه می توان پذیرفت امام صادق(ع) به کسی که علی(ع) او را خائن و دروغگو می دانسته است، افتخار کرده باشد.

اهل سنت برای فضیلت دادن به ابوبکر و سرپوش گذاشتن بر آنچه وی نسبت اهل بیت(علیهم السلام) انجام داد،(1) این شبهه را مطرح می کنند که امام صادق(علیه السلام)، فرمود: «ان ابا بکر ولدنی مرتین»؛(2) (من از ابوبکر دو بار متولد شدم). و به این افتخار می کرد؛ چرا که مادر امام صادق هم از طرف پدرش و هم از طرف مادر خود، نسبش به ابوبکر می رسد؛ زیرا که مادر امام صادق(علیه السلام) ام فروه بوده و ام فروه دختر قاسم و قاسم پسر محمد و محمد پسر ابوبکر است. و همچنین مادر ام فروه اسماء دختر عبدالرحمن و عبدالرحمن هم پسر ابوبکر بوده است.

در پاسخ به این شبهه باید گفت:

اولا: گر چه نسب امام از طرف مادر به ابوبکر بر می گردد؛ ولی اين روايت را که امام صادق(علیه السلام) بر آن افتخار می کرد، هيچيك از علمای شيعه صحیح ندانسته اند و تنها مرحوم ابو الفتح اربلی در كتاب كشف الغمه آن را از یک عالم سنی نقل کرده که باز مرحوم تستری آن را کذب دانسته است.(3)

ثانیا: حافظ عبد العزيز جنابذی که گفته: قال ابو عبدالله جعفر بن محمد: «لقد ولدنی ابوبکر مرتین»؛ (ابوبكر دو بار مرا به دنيا آورده).(4) متوفاي 611 است و امام صادق (عليه السلام) در سال 148 هجري به شهادت رسيده است. چطور به صورت مستقیم این حرف را به امام نسبت می دهد در حالی که بين او و امام 463 سال فاصله وجود دارد. لذا روايت مرسله می شود و روايت مرسل ارزشي براي استدلال ندارد.(5)

ثالثا: در اینکه ام فروه مادر امام صادق(علیه السلام) بوده و از زنان پاکدامن و باعظمت و عفیف و نوه محمد بن ابی بکر بوده است، و اینکه خود محمد نیز از شیعیان مخلص علی(علیه السلام) بوده هیچ شکی نیست؛ ولی این تنها از جهت بیان نسب فامیلی است و هیچ فضلیتی را برای ابوبکر ثابت نمی کند.

رابعا: اين روايت هم از نظر شيعيان بی ارزش است و همچنین بر طبق قواعد رجالي اهل سنت نیز بی اعتبار شناخته شده است.(6) چرا که در سلسله سند اين روايت چندين راوی مجهول از قبیل: أبو البركات ،عبد الصمد بن علی، احمد بن محمد بن إسماعيل الآدمی و حفص بن غياث وجود دارد که علمای اهل سنت آنان را مجهول دانسته اند.(7)

در نتیجه: چگونه می توان پذیرفت امام صادق(علیه السلام) به کسی که مادرش صديقه طاهره را غضبناك کرده و همچنین جدش امیرالمومنین علی(علیه السلام) او را خائن و دروغگو می دانسته است، افتخار کرده است.