آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

این حدیث دلالت دارد بر اینکه: 1- حضرت على(ع) همانند رسول خدا(ص) ولایت دارد. 2- هر دو یک حقیقت در دو کالبدند، لذا اعتراض بر یکی اعتراض بر دیگری است. 3- بقاى دین و حفظ شریعت ایشان به وجود حضرت على(ع) وابسته است. 4- از آنجا که بقاى نسل پیامبر(ص) توسط حضرت على(ع) بوده، لذا بقاى حضرت رسول خدا(ص) نیز به وجود حضرت على(ع) است.

با تأمّلى در جمله «على منّى و انا من على» با مضامین مختلف که از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل شده است؛ خصوصاً با قراین و سیاقى که براى حدیث وجود دارد به نکاتى چند پى خواهیم برد:
1 ـ حضرت على(علیه السلام) همانند رسول خدا(علیه السلام) ولایت دارد، و کارهاى او همانند کارهاى رسول خدا(صلى الله علیه وآله) است و همان گونه که رسول خدا(صلى الله علیه وآله) حقّ تصرف در امور به جهت «ولایت» دارد، حضرت على(علیه السلام) نیز این حق تصرف را دارد؛ [با توجه به اطلاق این عبارت:] «على منّى».
و خداوند متعالى مى فرماید: «ما کانَ لِمُؤْمِن وَلا مُؤْمِنَة إِذا قَضَى اللهُ وَرَسُولُهُ أَمْراً أَنْ یَکُونَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ»(1)؛ (هیچ مرد و زن با ایمانى حق ندارد هنگامى که خدا و پیامبرش امرى را لازم بدانند، اختیارى (در برابر فرمان خدا) داشته باشد).
2 ـ ممکن است که حدیث فوق اشاره به حدیث «نور» باشد که پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى فرماید: «من و على از یک نور آفریده شده ایم»؛ یعنى نور حضرت على(علیه السلام) از نور من و نور من از حضرت على(علیه السلام) است و هر دو یک حقیقت در دو کالبدیم، لذا اعتراض بر او اعتراض بر من است، و به همین جهت کسى حق ندارد بر حضرت على(علیه السلام) اعتراض نماید.
3 ـ ولایت و حقّ سلطه او از ولایت و سلطه رسول خدا(صلى الله علیه وآله) سرچشمه مى گیرد، و ولایت رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نیز از ولایت خداوند نشأت گرفته است. خداوند متعال مى فرماید: «اَللهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا...»(2)؛ (خداوند سرپرست مؤمنین است...)، و درباره ولایت پیامبرش(صلى الله علیه وآله) مى فرماید: «النَّبِیُّ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ»(3)؛ (پیامبر(صلى الله علیه وآله) سزاوارتر است به مؤمنان از خودشان). پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) نیز در روز غدیر خم فرمود: «من کنت مولاه فعلىّ مولاه»؛ (هر که من مولاى اویم پس على مولاى او است).
4 ـ بقاى دین و شخصیت نبوى رسول خدا(صلى الله علیه وآله) و حفظ شریعت ایشان به وجود حضرت على(علیه السلام) وابسته است. او است که بیان کننده سنت حضرت و شریعت اسلام بعد از وى خواهد بود؛ [با توجه به این عبارت:] «انا من على».
5 ـ از آنجا که پیامبر(صلى الله علیه وآله) بقاى نسلش توسط حضرت على(علیه السلام) و زهراى اطهر(علیها السلام) بوده، لذا بقاى حضرت رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نیز به وجود حضرت على(علیه السلام) است؛ [با توجه به عبارت:] «انا من على».(4)