آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

فخر رازى مى نويسد: «آيه «مباهله» دلالت دارد بر اينکه نفس على(ع) همان نفس محمد(ص) است و اين اقتضاء دارد که در همه جهات با يکديگر مساوى باشند، پس لازم است على(ع) نيز افضل از همه انبياء باشد و آنچه گفتار ما را تأييد مى کند حديث«تشبیه» است که مورد قبول موافق و مخالف است و دلالت دارد که آنچه در انبياى گذشته به صورت پراکنده بوده، در على جمع شده است، و اين نشان مى دهد که على(ع) افضل از همه انبياء بجز پيامبر(ص) است».

حدیث تشبیه بر افضلیّت على(علیه السلام) بر سائر صحابه دلالت دارد، چنانچه فخر رازى در ذیل آیه مباهله مى نویسد: «آیه دلالت دارد بر اینکه نفس على(علیه السلام) همان نفس محمد(صلى الله علیه وآله) است . . . و این اقتضاء دارد که در همه جهات با یکدیگر مساوى باشند، اگر چه در مورد خصوص نبوت، على همانند پیامبر نیست، چرا که محمد (صلی الله علیه و آله) پیامبر است و على چنین نیست و اجماع بر این است که محمد افضل از على است امّا در بقیه جهات این همانندى با پیامبر(صلى الله علیه وآله) وجود دارد.
از طرفى مى دانیم که اجماع دلالت دارد بر اینکه محمد(صلى الله علیه وآله) افضل از همه انبیاء است پس لازم است که على(علیه السلام) نیز افضل از همه انبیاء باشد» سپس مى نویسد: « آنچه گفتار ما را تأیید مى کند حدیثى است که مورد قبول موافق و مخالف است؛ پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «مَن اَرادَ أن یَرى آدم فی عِلمه و نوحاً فی طاعَته و ابراهیم فى خُلَته و موسى فی هیبته و عیسى فی صفوته فَلیَنْظُر إلى على بن طالب(رضی الله عنه)»؛ (هر که مى خواهد دانش آدم و طاعت و عبادت نوح و دوستى ابراهیم با خدا و هیبت و شکوه موسى و خلوص و برگزیدگى عیسى را ببیند به على بن ابى طالب بنگرد)؛ این حدیث دلالت دارد که آنچه در انبیاى گذشته به صورت پراکنده بوده، در على جمع شده است، و این نشان مى دهد که على(علیه السلام) افضل از همه انبیاء بجز پیامبر(صلى الله علیه وآله) است(1) و هر گاه وى از انبیا برتر باشد، قطعاً و به طریق اولى، از خلفاى سه گانه نیز برتر است.
و دلالت حدیث تشبیه به افضلیّت امیرالمؤمنین(علیه السلام)، به حدّى روشن است که فضل بن روزبهان با همه تعصّب و ستیزه جویى اش، ناگزیر بدان اعتراف کرده است(2).
همچنین این حدیث شریف به روشنى تمام، نشان دهنده اعلمیّت على(علیه السلام) از خلفاى سه گانه و دیگران است. زیرا پیامبر(صلى الله علیه وآله) وى را در دانش با آدم برابرى داده است و قطعاً داناترین، برترین خواهد بود و برابر با افضل، خود افضل است.
همچنین، بى تردید حضرت امیر(علیه السلام) از آن (سه خلیفه) با تقواتر است؛ چرا که آن حضرت با نوح در تقوایش برابر شده است و قطعاً نوح از آنها سه خلیفه با تقواتر است و با تقواترینْ افضل خواهد بود. زیرا خداى متعال مى فرماید: «إنَّ أکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللهِ أتْقاکُمْ»؛ (بى گمان، گرامى ترین تان نزد خدا با تقواترین شماست).(3)
به همین ترتیب، آن حضرت عابدترین و بردبارترین و توانمندترین است.
بى شکّ، دانش و بردبارى و بندگى و تقوا و دلیرى، شریف ترین اوصاف نیک اند و همه خصلتهاى نیکو را در خود جاى داده اند. على(علیه السلام) همه این ویژگیها را، آن هم در بالاترین درجه اش، داراست؛ بنابراین، وى جامع جمیع صفات شریف در والاترین مرتبه آنهاست و هر که چنین باشد، از تمامى آفریدگان جز نبىّ اکرم(صلى الله علیه وآله) برتر است؛ چه رسد به خلفاى سه گانه.
قابل توجه آنکه بنابر روایت سیّد على همدانى در کتاب «جواهر الأخبار»، على(علیه السلام) نود خصلت از خصال پیامبران را در خود گرد آورده است(4). کسى که به یک خصلت از خصال انبیا دست نیافته است کجا و آن که جامع جمیعِ این صفات نودگانه است کجا؟!(5)