آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اولا: عمل آن حضرت به سیاق آیه، مورد ستایش خداوند است. ثانیا: این آیه نزد فقهای اهل سنت نیز به عنوان دلیلی بر باطل نشدن نماز به واسطه فعل قلیل شمرده شده است. ثالثا: اعطای صدقه عبادتی است در ضمن عبادت دیگر یعنی نماز و ناسازگار با آن نیست.

فخر رازى مى گوید: عمل امیرالمؤمنین(علیه السلام) به اعطاى انگشتر در حال نماز به سائل، با حضور قلب در نماز سازگارى ندارد.(1) مگر همین امیرالمؤمنین(علیه السلام) نبود که در حال نماز تیرى را از پاى او در آوردند و اصلا متوجه آن نشد؟ از طرفى دیگر انجام اعمال غیر صلاتى در نماز مبطل نماز است.
در پاسخ به این شبهه مى گوییم: اوّلا: این آیه بعد از وقوع عمل نازل شده و سیاق آن سیاق مدح است; و لذا آیه دلالت دارد که این عمل حضرت در نماز مورد مدح و ستایش خداوند است.
ثانیاً: عمل کم در حال نماز هرگز به نماز ضررى نمى رساند، همان گونه که علماى شیعه و سنّى به آن تصریح کرده اند.
نسفى مى گوید: «آیه دلالت دارد بر این که انسان مى تواند در حال نماز صدقه دهد، و این که فعل قلیل هرگز مفسد نماز نیست.»(2)
و نیز «اسماعیل قنوى» در حاشیه خود بر «تفسیر بیضاوى» مى نویسد: «آیه دلیل بر این است که فعل قلیل در بین نماز، هرگز موجب بطلان نماز نخواهد شد.»(3)
ثالثاً: دستگیرى از نیازمند با اعطاى صدقه، عبادت است که در ضمن عبادتى دیگر (نماز) صورت گرفته و با آن ناسازگار نیست. آنچه که با روح نماز منافات دارد توجّه به غیر خدا است، و دستگیرى از نیازمند در راستاى عبادت او است. خداوند متعال مى فرماید: «أَلَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ اللهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَیَأْخُذُ الصَّدَقاتِ وَأَنَّ اللهَ هُوَ التَّوّابُ الرَّحِیمُ»(4)؛ (آیا ندانسته اند تنها خداوند توبه را از بندگانش مى پذیرد و صدقات را مى گیرد و به درستى که خدا توبه پذیر مهربان است.)
قرآن در این آیه تصریح مى کند که تنها خدا صدقات را اخذ مى کند... بنابر این اعطاى صدقه که در راه خدا و براى خدا و گیرنده اش هم خود خدا است، با حضور قلب در نماز هیچ گونه منافاتى ندارد.(5)