آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ابن سعد گفته: عطيه عوفى مرد موثقى بود و احاديث خوبى به يادگار گذارده است. ابوداود و ترمذى به احاديث او استدلال کرده اند. احاديث او در کتاب صحيح اين دو که از ابن عباس، ابوسعيد، و ابن عمر نقل کرده موجود است. او از عبد بن حسن، از پدرش، و زهراء(س) حديث نقل نموده. حسن بن عطيه، حجاج بن ارطاة، مسعر، حسن بن عدوان و ديگران از او حديث نقل کرده اند.

.عطیة بن سعد بن جنادة عوفی جدلی قیسی، یکی از تابعان و محدثان و مفسران بزرگ شیعه است
ذهبى در میزان الاعتدال(1) نام عطیة بن سعد را آورده و از سالم مرادى نقل کرده است که عطیه، به تشیع معتقد بود.
ابن قتیبه در معارف، به هنگام بحث از اصحاب حدیث ـ در دنباله بحث از نوه اش، عوفى قاضى، یعنى حسین بن حسن بن عطیه ـ از او سخن به میان آورده و گفته است:
عطیة بن سعد در زمان حجاج، از فقها بود و به تشیع اعتقاد داشت. در باب «فرق»، از کتاب معارف، نیز که بعضى از رجال شیعه را ذکر نموده است باز هم عطیه عوفى را از آنها شمرده است.
ابن سعد در جزء ششم کتاب طبقات(2)، به گونه اى وى را معرفى کرده است که دلالت بر رسوخ و ثابت قدم بودن وى در تشیع دارد؛ پدرش سعد بن جناده، از اصحاب امام على(علیه السلام) بود. نزد امام ـ به هنگامى که در کوفه بود ـ آمد و عرض کرد: اى امیرمؤمنان! پسرى برایم تولد یافته، وى را نامگذارى کن. امام فرمود: «هذا عَطِیَّةُ اللّهِ»؛ (این عطیه خداست)؛ لذا «عطیه» نامیده شد.
ابن سعد، نویسنده کتاب طبقات مى گوید: عطیه، به همراه پسر اشعث، به مبارزه با حجاج برخاست و پس از منهزم شدن لشکر ابن اشعث، عطیه به فارس گریخت. حجاج، به محمّد بن قاسم، نائبش چنین نوشت که عطیه را احضار کن و از او بخواه که على بن ابى طالب(علیه السلام) را لعن کند. اگر چنین نکرد، چهار صد تازیانه به او بزن و سر و ریشش را بتراش. نامبرده وى را خواست و نامه حجاج را برایش خواند. عطیه زیر بار نرفت، حاکم وى را چهارصد تازیانه زد و سر و  محاسنش را تراشید.
هنگامى که قتیبه والى و رئیس حکومت خراسان شد، عطیه به آنجا، نزد وى رفت و همچنان بود تا آن گاه که عمر بن هبیرة رئیس حکومت عراق گردید. عطیه نامه اى به او نوشت و اجازه آمدن به عراق را خواست، او اجازه داد و عطیه به کوفه آمد و تا زمان وفاتش، یعنى سال 111 در کوفه به سر برد.
ابن سعد مى افزاید: او مرد موثقى بود و احادیث خوبى به یادگار گذارده است...
او داراى نوادگانى است که همه از شیعیان آل محمّد(صلى الله علیه وآله) هستند. در میان آنان افراد فاضل، با هوش، زرنگ و شخصیت هاى بارزى وجود دارند؛ همچون حسین بن حسن بن عطیه که سرپرستى و قضاوت شرقیه [از شهرهاى مصر] را پس از حفص بن غیاث، به عهده گرفت(3) و سپس به لشکر مهدى منتقل شد و در سال 201 وفات یافت. و همچون محمّد بن سعد بن محمّد بن حسن بن عطیه که قاضى بغداد(4) و از محدثان بود و از پدرش، سعد و از عمویش حسین بن حسن بن عطیه حدیث نقل مى کند.
برگردیم به شرح حال عطیه عوفى؛ در اینجا مى گوییم: ابوداود و ترمذى به احادیث او استدلال کرده اند. احادیث او در کتاب صحیح این دو که از ابن عباس، ابوسعید، و ابن عمر نقل کرده موجود است.
او از عبد بن حسن، از پدرش، از جده اش زهراء(علیها السلام) سیده زنان بهشت، نیز حدیث نقل نموده است.
پسرش، حسن بن عطیه، حجاج بن ارطاة، مسعر، حسن بن عدوان و دیگران از او حدیث نقل کرده اند.(5)