پاسخ اجمالی:
حمّانى افوه در مدحِ یکى از فرزندان امیرالمؤمنین(ع) به فضائل حضرت اشاره کرده و چنین سروده است: اِبن الّذی ردّت علیه الشمس *** فی یوم الحجاب؛ فرزند آن کسى است که خورشید در روزى که غروب کرد براى او برگشت. وابنُ القسیم النار فی *** یوم المواقف والحسابِ؛ فرزند قسمت کننده جهنم در روز جایگاه ها ومواقف و حساب رسى. مولاهم یوم الغدیر *** برغمِ مرتاب وآبی؛ او مولاى آنها شد در روز غدیر به رغم مخالفتِ شکّ کننده و امتناع ورزنده.
پاسخ تفصیلی:
حمّانى افوه در مدحِ یکى از فرزندان امیرالمؤمنین(علیه السلام) به فضائل حضرت اشاره کرده و چنین سروده است:
اِبن الّذی رُدّت علیه الشمسُ *** فی یوم الحجابِ
وابنُ القسیمِ النارَ فی *** یومِ المواقفِ والحسابِ
مولاهمُ یومَ الغدیرِ *** برغمِ مرتاب وآبی(1)
(فرزند آن کسى است که خورشید در روزى که غروب کرد براى او برگشت. فرزند قسمت کننده جهنم در روز جایگاه ها ومواقف (سخت و هولناک) و حساب رسى. او مولاى آنها شد در روز غدیر به رغم مخالفتِ شکّ کننده و امتناع ورزنده).
و نیز سروده است:
قالوا أبو بکر له فضلُهُ *** قلنا لهم هنّأهُ اللهُ
نسیتمُ خطبةَ خمٍّ وهل *** یُشبَّهُ العبدُ بمولاهُ
إنّ علیّاً کان مولىً لمنْ *** کان رسولُ اللهِ مولاهُ(2)
(گفتند: ابوبکر نیز فضیلت دارد. به آنها گفتیم: خدا گوارایش کند. خطبه غدیر خم را فراموش کردید، و آیا بنده به مولایش تشبیه مى شود؟ همانا على مولاى کسى است که رسول خدا مولاى او است).
او در شعر دیگری چنین سروده:
بین الوصیِّ وبین المصطفى نسبٌ *** تختال فیه المعالی والمحامیدُ
کانا کشمس نهار فی البروج کما *** أدارها ثمّ إحکام وتجویدُ
محسّدون ومن یعقدْ بحبِّهمُ *** حبلَ المودّة یضحى وهو محسودُ(3)
لا یُنکرُ الدهرُ إن ألوى بحقّهمُ *** فالدهر مُذ کان مذمومٌ ومحمودُ(4)
(بین پیامبر و وصّى او نسبتى است که در این نسبت، بزرگواری ها و ستایش ها با ناز و غرور مى روند. آن دو مانند خورشید روز بودند که در برج ها مى گردد سپس محکم مى شود و زیبا مى گردد. مورد حسد قرار گرفته اند، و هر کس طناب مودّت را به دوستى و حب آنها بسته باشد مورد حسد قرار مى گیرد. زمانه مورد عیب و انکار قرار نمى گیرد اگر حقِّ آنها را بپوشاند، پس زمانه از وقتى بوده است مورد سرزنش و یا ستایش بوده است).
شاید سخن شاعر: «محسّدون» اشاره به این آیه: «أَمْ یَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَآ آتَاهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ»(5)؛ (یا اینکه نسبت به مردم (پیامبر و خاندانش)، و بر آنچه خدا از فضلش به آنان بخشیده حسد مى ورزند) باشد . درباره این آیه روایت شده است: منظور، امامان از آل محمّد(علیهم السلام) هستند.
ابن ابى الحدید در «شرح نهج البلاغه»(6) نوشته است:
این آیه درباره على و علمى که ویژه اوست، نازل شده است.
ابن حجر در «صواعق»(7) از امام باقر(علیه السلام) نقل کرده که درباره این آیه فرموده است: «نحن الناس والله»؛ (سوگند به خدا ما آن مردم هستیم).
فقیه ابن مغازلى در «مناقب»(8) از ابن عبّاس نقل کرده است: «این آیه درباره پیامبر(صلى الله علیه وآله) و على(علیه السلام) نازل شده است».(9)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.