آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در آیات قرآن و اخبار اسلامى توصیه های فراوانی به یاد خدا شده و آن را برتر از جهاد و شهادت دانسته اند. هدف از ذکر در آیات و روایات، ذکر زبانی، قلبی و عملی است تا نور پروردگار تمام زندگی انسان را فراگرفته و فرمانش نصب العین قرار گیرد، و مقصود از مجلس ذکر، جلسه ای است که در آن علوم اسلامی احیاء شده و انسان ها به راه خدا بیایند.

توصیه به یاد کردن خداوند و مخصوصاً «ذکر کثیر» کراراً در آیات قرآن وارد شده است،(1) و در اخبار اسلامى نیز اهمیت فراوان به آن داده شده، تا آنجا که در حدیثى از «ابوذر» مى خوانیم: وارد مسجد شدم و به حضور پیامبر(صلى الله علیه وآله) رسیدم... به من فرمود: «عَلَیْکَ بِتَلاوَةِ کِتابِ اللّهِ وَ ذِکْرِ اللّهِ کَثِیْراً فَاِنَّهُ ذِکْرٌ لَکَ فِى السَّماءِ وَ نُورٌ لَکَ فِى الأَرْضِ!»؛ (بر تو باد که قرآن را تلاوت کنى، و خدا را بسیار یاد نمائى، این سبب مى شود که در آسمان ها [فرشتگان] یاد تو کنند و نورى است براى تو در زمین).(2)
در حدیث دیگرى از امام صادق(علیه السلام) چنین آمده: «اِذا ذَکَرَ الْعَبْدُ رَبَّهُ فِى الْیَوْمِ مِأَةَ مَرَّة کانَ ذلِکَ کَثِیْراً»؛ (هنگامى که انسان خدا را در روز یک صد بار یاد کند، این ذکر کثیر محسوب مى شود).(3)
و نیز در حدیثى از پیامبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) نقل شده که، به یارانش فرمود: «أَ لا أُخْبِرُکُمْ بِخَیْرِ أَعْمالِکُمْ وَ أَزْکاها عِنْدَ مَلِیْکِکُمْ، وَ أَرْفَعِها فِى دَرَجاتِکُمْ، وَ خَیْر لَکُمْ مِنَ الدِّیْنارِ وَ الدِّرْهَمِ، وَ خَیْر لَکُمْ مِنْ أَنْ تَلْقَوْا عَدُوَّکُمْ فَتَقْتُلُونَهُمْ وَ یَقْتُلُونَکُمْ؟ قالُوا: بَلى یا رَسُولَ اللّهِ(صلى الله علیه وآله)! قالَ: ذِکْرُ اللّهِ کَثِیْراً»؛ (آیا بهترین اعمال و پاکیزه ترین کارهاى شما را نزد پروردگار به شما بگویم؟، عملى که برترین درجه شما است، و بهتر از دینار و درهم، و حتى بهتر از جهاد و شهادت در راه خدا است؟ عرض کردند: آرى، فرمود: خدا را بسیار یاد کردن).(4)
ولى، هرگز نباید تصور کرد: منظور از ذکر پروردگار، با این همه فضیلت، تنها ذکر زبانى است، بلکه در روایات اسلامى، تصریح شده: منظور علاوه بر این، ذکر قلبى و عملى نیز هست، یعنى هنگامى که انسان در برابر کار حرامى قرار مى گیرد به یاد خدا بیفتد و آن را ترک گوید.
هدف این است که: خدا در تمام زندگى انسان حضور داشته باشد، و نور پروردگار تمام زندگى او را فرا گیرد، همواره به او بیندیشد، و فرمان او را نصب العین سازد.
مجالس ذکر، مجالسى نیست که گروهى بى خبر گرد هم آیند و به عیش و نوش پردازند و در ضمن مشتى اذکار اختراعى عنوان کنند و بدعت هائى را رواج دهند و اگر در حدیث مى خوانیم که پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «بادِرُوا اِلى رِیاضِ الْجَنَّةِ؟»؛ (به سوى باغهاى بهشت بشتابید).
یاران عرض کردند: «وَ ما رِیاضُ الْجَنَّةِ؟»؛ (باغهاى بهشت چیست)؟
فرمود: «حِلَقُ الذِّکْرِ»؛ (مجالس ذکر است).(5)
منظور جلساتى است که در آن علوم اسلامى احیا شود، و بحث هاى آموزنده و تربیت کننده مطرح گردد، انسان ها در آن ساخته شوند، و گنهکاران پاک گردند، و به راه خدا آیند.(6)،(7)