آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اکتشافات علمی بشر در قرنهای جدید ثابت کرده است که هر قدر از سطح زمین به نقاط مرتفع تری برویم اکسیژن هوا کم و کم تر می شود و نفس کشیدن را سخت می کند. قرآن مجید این حقیقت را 14 قرن پیش در آیه 125 سوره انعام و ذیل تمثیلی که برای هدایت و ضلالت ذکر کرده، تبیین نموده است.

در آيه125 سوره انعام مى خوانيم: «فَمَنْ يُرِدِ اللهُ أَنْ يَهدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلاِْسْلاَمِ وَمَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقاً حَرَجاً كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِى السَّمَاءِ كَذَلِكَ يَجْعَلُ اللهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ»؛ (آن كس را كه خدا بخواهد هدايت كند، سينه اش را براى [پذيرش] اسلام، گشاده مى سازد؛ و آن كس را كه [بخاطر اعمال خلافش] بخواهد گمراه سازد، سينه اش را آن چنان تنگ مى كند كه گويا مى خواهد به آسمان بالا برود؛ اين گونه خداوند پليدى را بر افرادى كه ايمان نمى آورند قرار مى دهد).
چه رابطه اى در ميان صعود به آسمان و تنگى سينه است؟
بسيارى گفته اند منظور اين است همان گونه كه صعود به آسمان كار مشكل يا غير ممكنى شمرده مى شود ايمان آوردن براى كافران لجوج و جاهل متعصّب نيز چنين است(1) برخي نيز گفته اند منظور اين است كه اين گروه از كفار از ايمان دور مى شوند مانند كسى كه از كره زمين دور مى شود و به آسمان مى رود.(2)
عدم تناسب اين تفسير با محتواى آيه نيز چندان پوشيده نيست.
امّا با توجّه به اكتشافات اخير، ثابت شده كه هواى اطراف كره زمين در نقاط مجاور سطح زمين كاملا فشرده و براى تنفس انسان مناسب است؛ زيرا اكسيژن كافى دارد و هر قدر از سطح زمين دور شويم، هوا رقيق تر مى شود بطورى كه مثلا در ده كيلومترى بالاى زمين، تنفس كردن بدون ماسك اكسيژن، براى انسان بسيار مشكل است؛ و حالت تنگى نفس فوق العاده اى به او دست مى دهد و هر چه بالاتر رود اين تنگى نفس بيشتر مى شود و به جايى مى رسد كه بر اثر كمبود اكسيژن بي هوش مى گردد؛ بنابراين رابطه نزديكى در ميان تنگى سينه و صعود به آسمان وجود دارد، و اين حقيقتى است كه در آن روز بر هيچ كس روشن نبود(3) ولى امروزه بر همه ما واضح است و بارها هنگام سوار شدن هواپيما، اين سخن را از مهمان داران هواپيما شنيده ايم كه هواى داخل هواپيما با سيستم خاصى تنظيم مى شود و اگر اختلالى در آن رخ دهد بايد از ماسك اكسيژن استفاده كرد تا هواپيما به سرعت خود را به طبقات پايين جو كه فشرده تر است برساند.
اين بحث را با گفتارى از مراغى در تفسير اين آيه به پايان مى بريم؛ او مى گويد: «خداوندا! منزهى تو، قرآن كريمت مسأله اى را بيان كرده كه سرّ آن را بشر نمى دانست و هرگز به كنه آن نرسيده بود تا اين كه حدود چهارده قرن گذشت، و فن پرواز در آسمان پيشرفت نمود، و خلبانان، با تجربه هاى خود صدق آنچه در كتاب تو نازل شده است دريافتند و علوم طبيعى ثابت كرد كه فشار جو در طبقات مختلف هوا، متفاوت است.(4)