آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در آن هنگام که پیامبر(ص) در «مکّه» بود، و مؤمنان در اقلیت قرار داشتند، مشرکان پیروزی «ایرانیان» مشرک بر «رومیان» اهل کتاب را به فال نیک گرفتند، و دلیل بر حقانیت شرک خود دانستند! آیات 1 تا 5 سوره روم نازل شد و قاطعانه گفت: چیزى نمى گذرد که آنها از «رومیان» شکست خواهند خورد. این پیشگوئى قاطع، از یکسو نشانه اعجاز قرآن بود و از سوى دیگر نقطه مقابل تفأّل مشرکان بود، و مسلمانان را دلگرم ساخت.

در آیات (1 ـ 5) سوره «روم» می خوانیم: «الم * غُلِبَتِ الرُّومُ * فِی أَدْنَى الاَْرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ * فِی بِضْعِ سِنِینَ لِلّهِ الاَْمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ وَ یَوْمَئِذ یَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ * بِنَصْرِ اللّهِ یَنْصُرُ مَنْ یَشاءُ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ»؛ (الم * رومیان مغلوب شدند! * [و این شکست] در سرزمین نزدیکى رخ داد؛ اما آنان پس از [این] مغلوبیت به زودى غلبه خواهند کرد... * در چند سال! همه کارها از آن خداست؛ چه قبل و چه بعد [از این شکست و پیروزى]؛ و در آن روز مؤمنان [به خاطر پیروزى دیگرى] خوشحال خواهند شد... * به سبب یارى خداوند؛ و او هر کس را بخواهد یارى مى دهد؛ و او صاحب قدرت و رحیم است).
شأن نزول:
مفسران بزرگ، همگى اتفاق دارند که، آیات نخستین این سوره، بدین سبب نازل شد: در آن هنگام که پیامبر(صلى الله علیه وآله) در «مکّه» بود، و مؤمنان در اقلیت قرار داشتند، جنگى میان «ایرانیان» و «رومیان» در گرفت، و در این نبرد ایرانیان پیروز شدند.
«مشرکان مکّه» این را به فال نیک گرفتند، و دلیل بر حقانیت شرک خود دانستند! و گفتند: ایرانیان، مجوسى هستند و مشرک (دوگانه پرست) اما رومیان مسیحى اند و اهل کتاب، همان گونه که «ایرانیان» بر «رومیان» غلبه کردند، پیروزى نهائى از آن شرک است و طومار اسلام به زودى پیچیده خواهد شد، و ما پیروز مى شویم.
گرچه این گونه نتیجه گیرى ها پایه و مایه اى نداشت اما در آن جو و محیط براى تبلیغ در میان مردم جاهل، خالى از تأثیر نبود، لذا این امر بر مسلمانان گران آمد.
آیات فوق نازل شد و قاطعانه گفت: گرچه «ایرانیان» در این نبرد پیروز شدند، اما چیزى نمى گذرد که از «رومیان» شکست خواهند خورد، و حتى حدود زمان این پیشگوئى را نیز بیان داشته، گفت: این امر فقط در طول چند سال به وقوع مى پیوندد!.
این پیشگوئى قاطع قرآن، که از یکسو نشانه اعجاز این کتاب آسمانى و اتکاء آورنده آن به علم بى پایان پروردگار به عالم غیب است، و از سوى دیگر نقطه مقابل تفأّل مشرکان بود، مسلمانان را طورى دلگرم ساخت که مى گویند: حتى بعضى با مشرکان روى این مسأله، شرط بندى مهمى کردند! (آن روز هنوز حکم تحریم این گونه شرط بندى ها نازل نشده بود).(1)، (2)