آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مسجور به معنی برافروخته یا مملو می باشد و منظور از بحر مسجور در آیه 6 سوره طور، اقیانوس هاى کره زمین می باشد که در آستانه قیامت برافروخته مى شوند و سپس منفجر مى گردند و یا منظور دریائى از مواد مذاب در دل کره زمین می باشد.

براى «مسجور» دو معنى در لغت ذکر شده یکى «برافروخته» و دیگرى «مملو»، «راغب» در «مفردات» مى گوید: «سجر» (بر وزن فجر)، به معنى شعله ور ساختن آتش است و آیه فوق را نیز به همین معنى مى دانداو سخنى از معنى دوم به میان نیاورده ولى مرحوم «طبرسى» در «مجمع البیان» نخستین معنى را همین معنى ذکر مى کند و در بعضى از کتب لغت نیز به آن اشاره شده است.
آیات دیگر قرآن، نیز معنى اول را تأیید مى کند، چنان که در آیات 71 و 72 سوره «مؤمن» مى خوانیم «یُسْحَبُونَ * فِی الْحَمِیمِ ثُمَّ فِی النّارِ یُسْجَرُونَ»؛ (آنها را در آب سوزان مى کشند * سپس در آتش، مشتعل خواهند شد).
در سخنان امیرمؤمنان على(علیه السلام) در داستان «حدیده محماة» به برادرش «عقیل» نیز مى خوانیم که فرمود«تَئِنُّ مِنْ حَدِیدَة أَحْمَاهَا إِنْسَانُهَا لِلَعِبِهِ وَ تَجُرُّنِی إِلَى نَار سَجَرَهَا جَبَّارُهَا لِغَضَبِه»؛ (آیا از آهنى که انسانى به صورت بازیچه آن را گداخته است، ناله مى کنى، ولى مرا به سوى آتشى مى کشانى که پروردگارش آن را از خشمش برافروخته). (1)
اما این «بحر مسجور» و دریاى برافروخته کجاست؟ بعضى گفته اند: همین اقیانوس هاى کره زمین ما است که در آستانه قیامت، برافروخته مى شود و سپس منفجر مى گردد، چنان که در آیه 6 سوره «تکویر» آمده«وَ إِذَا الْبِحارُ سُجِّرَتْ»؛ (هنگامى که دریاها برافروخته مى شود) و در آیه 3 سوره «انفطار» مى خوانیم«وَ إِذَا الْبِحارُ فُجِّرَت»؛ (هنگامى که دریاها منفجر و شکافته مى شود).
ولى بعضى دیگر، آن را به دریائى از مواد مذاب که در دل کره زمین است تفسیر کرده اند، در حدیثى که در تفسیر «عیاشى» از امام باقر(علیه السلام) نقل شده نیز شاهدى بر این معنى است، در این حدیث آمده است که «قارون» در «بحر مسجور» عذاب مى شود. (2) در حالى که مى دانیم قرآن مجید مى گوید (قارون و خانه و گنج هایش در اعماق زمین فرو رفت)؛ «فَخَسَفْنا بِهِ وَ بِدارِهِ الْأَرْض»(3) و اگر در دنباله حدیث است که یونس(علیه السلام) نیز در اعماق دریا فرو رفت تا به «بحر مسجور» رسید، ممکن است اشاره به آتش فشان هائى باشد که گاهى در اعماق دریا روى مى دهد و مواد مذاب درون زمین بیرون مى ریزد.
این دو تفسیر، با یکدیگر منافات ندارد و ممکن است آیه فوق اشاره به هر دو باشد; چرا که هر دو، از آیات خداوند و شگفتى هاى بزرگ این جهان است. (4)