آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

طبق احاديث بسيار مشهور و مورد قبول علماي شيعه و اهل سنت؛ برترين مصداق«خير البريّه» در قرآن، علي(ع) و شيعيان ایشان مي باشند. علاوه بر اين فضيلت بزرگ و بى نظير، آشکار مى شود واژه«شيعه» از عصر رسول خدا(ص) به وسيله آن حضرت، در ميان مسلمين منتشر شد، که اشاره به پيروان خاص على(ع) است.

در روایات فراوانى که از طرق اهل سنت و منابع معروف آنها، و همچنین در منابع معروف شیعه نقل شده، آیه «أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ»؛ (آنها بهترین مخلوقات خدا هستند)، به على(علیه السلام) و پیروان او تفسیر شده است.
«حاکم حسکانى نیشابورى» از دانشمندان معروف اهل سنت در قرن پنجم هجرى، این روایات را در کتاب معروفش «شواهد التنزیل» با اسناد مختلف نقل مى کند، تعداد آن بیش از بیست روایت است، که به عنوان نمونه چند روایت را از نظر مى گذارنیم:
1 ـ «ابن عباس» مى گوید: هنگامى که آیه «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» نازل شد، پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) به على(علیه السلام) فرمود: «هُوَ أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ تَأْتِی أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ یَوْمَ الْقِیامَةِ راضِیْنَ مَرْضِیِّینَ، وَ یَأْتِی عَدُوُّکَ غَضْباناً مُقْمَحِین»؛ (منظور از این آیه، تو و شیعیانت هستید که در روز قیامت وارد عرصه محشر مى شوید، در حالى که هم شما از خدا راضى و هم خدا از شما راضى است و دشمنت خشمگین وارد محشر مى شود و به زور به جهنم مى رود»، (1) (در بعضى از نسخه هاى حدیث «مُقْمَحِیْن» آمده است که به معنى بالا نگاه داشتن سر به وسیله غل و زنجیر مى باشد).
2 ـ در حدیث دیگرى از «ابو برزه» آمده است: وقتى پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) این آیه را قرائت کرد، فرمود: «هُمْ أَنْتَ وَ شِیْعَتُکَ یا عَلِىُّ، وَ مِیْعادُ ما بَیْنِى وَ بَیْنَکَ الحَوْضُ»؛ (آنها تو و شیعیانت هستید، اى على! و وعده من و شما کنار حوض کوثر است!). (2)
3 ـ در حدیث دیگرى از «جابر بن عبداللّه انصارى» آمده است: ما خدمت پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) کنار خانه خدا نشسته بودیم، على(علیه السلام) به سوى ما آمد، هنگامى که چشم پیامبر(صلى الله علیه وآله) به او افتاد فرمود: «قَدْ أَتاکُمْ أَخِى»؛ (برادرم به سراغ شما مى آید) آن گاه رو به کعبه کرده، گفت: «وَ رَبِّ هذِهِ الْبُنْیَةِ! اِنَّ هذاوَ شِیْعَتِهُ هُمُ الْفائِزُونَ یَوْمَ الْقِیامَةِ»؛ (به خداى این کعبه قسم، که این مرد و شیعیانش در قیامت رستگارانند) سپس رو به سوى ما کرد و افزود: «أَما وَ اللّهِ اِنَّهُ أَوَّلُکُمْ اِیْماناً بِاللّهِ، وَ أَقْوَمُکُمْ بِأَمْرِ اللّهِ، وَ أَوْفاکُمْ بِعَهْدِ اللّهِ وَ أَقْضاکُمْ بِحُکْمِ اللّهِ وَ أَقْسَمُکُمْ بِالسَّوِیَّةِ، وَ أَعْدَلُکُمْ فِى الرَّعِیَّةِ، وَ أَعْظَمُکُمْ عِنْدَ اللّهِ مَزِیَّةً.
قالَ جابِر: فَأَنْزَلَ اللّهُ:«إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ»فَکانَ عَلِىٌّ اِذا أَقْبَلَ قالَ أَصْحابُ مُحَمَّد(صلى الله علیه وآله) قَدْ أَتاکُمْ خَیْرَ الْبَرِیَّةِ بَعْدَ رَسُولِ اللّهِ»؛ (به خدا سوگند او قبل از همه شما به خدا ایمان آورد، و قیام او به فرمان خدا بیش از همه شما است، وفایش به عهد الهى از همه بیشتر، قضاوتش به حکم اللّه افزون تر، و مساواتش در تقسیم (بیت المال) از همه زیادتر، عدالتش درباره رعیت از همه فزون تر، و مقامش نزد خداوند از همه بالاتر است.
«جابر» مى گوید: در اینجا خداوند آیه «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» را نازل فرمود و از آن به بعد، هنگامى که على(علیه السلام) مى آمد، یاران محمّد(صلى الله علیه وآله) مى گفتند: بهترین مخلوق خدا بعد از رسول اللّه آمد!). (3)
نزول این آیه، در کنار خانه کعبه، منافات با «مدنى» بودن سوره ندارد، زیرا ممکن است از قبیل نزول مجدد، و یا تطبیق بوده باشد، به علاوه، بعید نیست نزول این آیات در سفرهائى که پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) از «مدینه» به «مکّه» آمده است واقع شده باشد، به خصوص این که: راوى روایت «جابر بن عبداللّه انصارى» است که در «مدینه» به حضرت ملحق شد، و اطلاق «مدنى» بر این گونه آیات بعید نیست.
بعضى از این احادیث را «ابن حجر» در کتاب «صواعق» آورده و بعضى را «محمّد شبلنجى» در «نور الابصار». (4)
«جلال الدین سیوطى» در «درّ المنثور» نیز قسمت عمده روایت اخیر را از «ابن عساکر» از «جابر بن عبداللّه» نقل کرده است. (5)
4 ـ در «درّ المنثور» از «ابن عباس» نقل شده: وقتى آیه «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» نازل شد، پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) به على(علیه السلام) فرمود: «هُوَ أَنْتَ وَ شِیْعَتُکَ یَوْمَ الْقِیامَةِ راضِیْنَ مَرْضِیِّیْنَ»؛ (منظور تو و شیعیان تو در قیامت مى باشید، که هم شما از خدا خشنود هستید و هم خدا از شما خشنود!). (6)
5 ـ همچنین در «درالمنثور» در حدیث دیگرى از «ابن مردویه» از على(علیه السلام) نقل مى کند: پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) به من فرمود: «أَ لَمْ تَسْمَعْ قَوْلَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ؟ أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ وَ مَوْعِدِی وَ مَوْعِدُکُمُ الْحَوْضُ، إِذا جِئْتُ الأُمَمَ لِلْحِسابِ، تُدْعَوْنَ غُرّاً مُحَجَّلِیْنَ»؛ (آیا این سخن خدا را نشنیده اى که مى فرماید: «کسانى که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند، بهترین مخلوقاتند؟» این تو و شیعیانت هستید، و وعده گاه من و شما، کنار حوض کوثر است، هنگامى که من براى حساب امت ها مى آیم، شما دعوت مى شوید، در حالى که پیشانى سفید و شناخته شده اید). (7)
بسیارى دیگر از دانشمندان اهل سنت نیز، همین مضمون را در کتب خود نقل کرده اند، از جمله «خطیب خوارزمى» در «مناقب»، «ابو نعیم اصفهانى» در «کفایة الخصام»، «علامه طبرى» در «تفسیر معروفش»، «ابن صباغ مالکى» در «فصول المهمه»، «علامه شوکانى» در «فتح الغدیر»، «شیخ سلیمان قندوزى» در «ینابیع المودة» و «آلوسى» در «روح المعانى» ذیل آیات مورد بحث و جمعى دیگر.
کوتاه سخن این که: حدیث فوق از احادیث بسیار معروف و مشهور است، که از سوى غالب دانشمندان و علماى اسلام پذیرفته شده، و این فضیلتى است بزرگ و بى نظیر براى على(علیه السلام) و پیروانش.
ضمناً، از این روایات به خوبى این حقیقت آشکار مى شود که، واژه «شیعه» از همان عصر رسول خدا(صلى الله علیه وآله) به وسیله آن حضرت، در میان مسلمین نشر شد، و اشاره به پیروان خاص امیرمؤمنان على(علیه السلام) است، و آنها که گمان مى کنند تعبیر «شیعه» از تعبیراتى است که قرن ها بعد به وجود آمده، سخت در اشتباهند. (8)