آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

گاهى انسان در انجام یک کار آن چنان پیش مى رود که گویا عین آن عمل مى شود، و در مبالغه این تعابیر فراوان دیده مى شود، مثلاً گفته مى شود: فلان کس سرا پا عدل و سخاوت است؛ قرآن نیز درباره پسر نوح که در اعمال زشت غوطه ور شده بود تعبیر«إِنّه عمل غیر صالح» را بکار برده تا به حضرت نوح این نکته را بیان کند که اگر فساد این فرزند سطحى بود، امکان شفاعت درباره او مى رفت اما اکنون که سرا پا غرق فساد و تباهى است جاى شفاعت نیست.

خداى متعال در آیه 46 سوره «هود» در مورد پسر حضرت نوح(علیه السلام) مى فرماید: (اى نوح! او از اهل تو نیست!)؛ «یا نُوحُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ».
(بلکه او عملى است غیر صالح)؛ «إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صالِح».
فرد ناشایسته اى است، که بر اثر بریدن پیوند مکتبیش از تو، پیوند خانوادگیش به چیزى شمرده نمى شود.
بعضى از مفسران، معتقدند: در این آیه، کلمه اى در تقدیر است، و در اصل مفهومش چنین است: «إِنَّهُ ذُو عَمَل غَیْرِ صالِح»: (فرزند تو داراى عمل غیر صالح است).
ولى، با توجه به این که: گاهى انسان در انجام یک کار آن چنان پیش مى رود که گویا عین آن عمل مى شود، در ادبیات زبان هاى مختلف، به هنگام مبالغه این تعبیر فراوان دیده مى شود، مثلاً گفته مى شود: فلان کس سرا پا عدل و سخاوت است، و یا فلان شخص، سرا پا دزدى و فساد است، گوئى آن چنان در آن عمل غوطه ور گشته که ذات او عین آن عمل گشته است.
این پیامبرزاده نیز، آن قدر با بدان بنشست و در اعمال زشت و افکار نادرستشان غوطه ور گشت، که گوئى وجودش تبدیل به یک عمل غیر صالح شد.
بنابراین، تعبیر فوق در عین این که بسیار کوتاه و مختصر است، گویاى یک واقعیت مهم در مورد فرزند نوح مى باشد، یعنى اى نوح! اگر نادرستى و ظلم و فساد در وجود این فرزند، سطحى بود، امکان شفاعت درباره او مى رفت.
اما اکنون، که سرا پا غرق فساد و تباهى است، جاى شفاعت نیست، اصلاً حرفش را نزن!.
و این که، بعضى از مفسران، احتمال داده اند: این فرزند حقیقتاً، فرزند او نبود (یا فرزندى نامشروع بود، یا فرزند مشروع همسرش از شوهر دیگرى بوده است) مطلب درستى به نظر نمى رسد؛ زیرا جمله «إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صالِح» در واقع، به منزله علت است براى «إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ» یعنى این که مى گویم از اهل تو نیست، براى آن است که از نظر عمل و کردار با تو فاصله گرفته است، هر چند نسب او با تو پیوند دارد.(1)