واژه «نَفْس» به گفته «راغب» به معنى روح است، و گاه به معنى ذات شىء مى ‌آيد، همچنین «نَفَس» (بر وزن قفس) به معنى هوائى است كه از طريق دهان در بدن انسان داخل يا خارج مى ‌شود. از سویی «نَفْس» بر خون نيز اطلاق شده، چرا كه اگر خون زیادی از بدن انسان خارج شود، روح از او جدا مى ‌شود؛ و گاه اين واژه به تمام وجود انسان نيز اطلاق مى شود. اما يكى از معانى معروف «نَفْس» همان روح است كه در قرآن مراتبى براى آن ذكر شده است؛ مانند: «نفس امّارة»، «نفس لَوّامة» و «نفس مطمئنة».

در روايات سه نفر از معصومين(ع) به لقب «نَفْس و جان بودن» متصف شده اند؛ 1- حضرت علي(ع). 2- امام حسين(ع). 3- امام هفتم حضرت موسی بن جعفر(ع).