اراده و مشيت خدا در زمينه وسعت و تنگى روزى، مشروط به شرائطى است كه بر زندگى انسانها حكمفرماست و تلاش‌ها، اخلاص‌ها و فداكاري‌ها و به عكس سستى‌ها، تنبلى‌ها و بخل و آلودگى نيت‌ها، نقش تعيين كننده‌اى در آن دارد، به همين دليل قرآن كراراً انسان را در گرو سعى و تلاش خود شمرده و بهره او را از زندگى به ميزان سعى و تلاشش مى‌داند. امام باقر(ع) مى‌فرمايد: «من مردى را كه در كار دنيايش تنبل باشد مبغوض مى‌دارم، كسى كه در كار دنيا تنبل باشد در كار آخرتش تنبل‌تر است».