عبودیت و بندگی، نردباني براي ترقي
عبودیت و بندگی، چگونه در این دنیا و قیامت، موجبات ترقي انسان به سوی کمال را فراهم می کند؟
بندگي براي بنده هم در دنيا و هم در آخرت ذاتی است؛ در دنيا به صورت نماز و روزه و در قيامت به شكل ظهور نتايج اعمال است. درجات انسان در قيامت، محصول كارهاي دنيايي اوست و اين ظهور، به صورت ترقي نصيبش مي شود. پس، عبادت نردبان است؛ منافق نردبان را مي گيرد تا به درون چاه برود و مؤمن نردبان عبادت را مي گيرد كه بالا برود، منافق عبادت مي كند كه پايين برود و مؤمن عبادت مي كند كه بالا برود. اين نردبان هر چه پله هايش بيشتر باشد منافق را بيشتر به عمق چاه فرو مي برد و هر چه بيشتر عبادت كند، شقي تر مي شود.