در تاریخ نگاری نقلی حوادث به صورتی خشک و ساده نقل می شود و علل و نتایج آن وقایع و چگونگی ارتباط و تاثیرگذاری های شان بر یکدیگر، تبیین نمی گردد. تاریخ نگاری عقلی نیز اگرچه برای پاسخ دادن به این نیاز، از دانش هایی چون روان شناسی، جامعه شناسی، باستان شناسی و... بهره می برد اما از آسیب دیگری نیز رنج می برد و آن هم دستخوش قرار گرفتن برای نظرورزی های مغرضانه و تفسیرهای غلط است. امری که می تواند مانع دستیابی به علل کلی پیدایش وقایع و قوانین عمومی تکامل جامعه، از دل وقایع تاریخی باشد.