آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) در رابطه با گناه «رضایت دهنده به معصیت» می فرماید: «كسی كه در انجام كار باطل دخالت دارد دو گناه مى كند: گناه عمل و گناه رضايت به آن». اگر کسی رضایت قلبی به انجام گناهی داشته باشد، او نیز در انجام آن شریک است؛ زیرا رضايت به گناه در قلب انسان جايگزين شده و خود را در اقوال و افعال نشان مى دهد. به تأكيد قرآن در داستان کشتن ناقه ثمود، چون ناقه ثمود را يك نفر كشت و ديگران به آن رضايت داشتند، خداوند همه آنها را عذاب كرد.

امام علي(عليه السلام) در حکمت 154 «نهج البلاغه» اشاره به نكته مهمى مى كند كه در سرنوشت افراد و امت ها تأثير قابل توجهى دارد. مى فرمايد: (آن كس كه به كار جمعيتى راضى باشد همچون كسى است كه در آن كار با آنها شركت نموده [منتها] آن كس كه در انجام كار باطل دخالت دارد دو گناه مى كند: گناه عمل و گناه رضايت به آن [ولى شخصى كه بيرون از دايره عمل است و به آن راضى است تنها مرتكب يك گناه مى شود و آن گناه رضايت است])؛ «الرَّاضِي بِفِعْلِ قَوْمٍ كَالدَّاخِلِ فِيهِ مَعَهُمْ، وَ عَلَى كُلِّ دَاخِلٍ فِي بَاطِلٍ إِثْمَانِ: إِثْمُ الْعَمَلِ بِهِ، وَ إِثْمُ الرِّضَى بِهِ».
ممكن است در بدو نظر چنين تصور شود كه اگر كسى گناهى را مرتكب نشود و هيچ گونه دخالتى حتى در اعانت و يارى گنهكاران در آن نداشته باشد چرا رضايت قلبى به آن گناه او را هم شريك گناه مي سازد؟ دليل آن با دقت روشن مى شود و آن اين كه هنگامى كه رضايت به كارهاى خلاف ديگران در قلب انسان جايگزين شد تدريجاً در اقوال و افعال او خود را نشان مى دهد؛ زيرا نمى شود انسان به چيزى محبت داشته باشد و در اعمال و اقوالش ظاهر نگردد.
اضافه بر اين كسى كه به اعمال خلاف ديگران راضى مى شود هرگز به وظيفه امر به معروف و نهى از منكر عمل نخواهد كرد؛ زيرا آن عمل را دوست دارد و به گنهكاران به سبب اين گناه عشق مى ورزد. اين مسئله بازتاب گسترده اى در آيات قرآن و روايات اسلامى دارد كه مسئله رضايت به گناهِ گنهكاران جزء گناهان كبيره شمرده شده و حتى عذاب الهى دامن چنين افرادى را مى گيرد.
در داستان كشتن ناقه ثمود (معجزه الهى خداوند كه به پيامبرشان حضرت صالح(عليه السلام) داد) قرآن مى گويد: «همه آن قوم بر اثر عذاب الهى از ميان رفتند» در حالى كه همان گونه كه در كلام ديگرى از اميرمؤمنان(عليه السلام) به آن اشاره شده ناقه ثمود را يك نفر كشت؛ ولي چون ديگران به آن رضايت دادند خداوند همگى آنها را عذاب كرد: «وَ إِنَّمَا عَقَرَ نَاقَةَ ثَمُودَ رَجُلٌ وَاحِدٌ، فَعَمَّهُمُ اللَّهُ بِالْعَذَابِ لَمَّا عَمُّوهُ بِالرِّضَا».(1)
در زيارت نامه ها نيز كراراً اين مطلب به چشم مى خورد كه زائر، لعن و نفرين مى كند به كسانى كه جنايات يزيديان را در كربلا شنيدند و به آن رضايت دادند: «وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِكَ فَرَضِيَتْ بِه».(2)،(3)