آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اسباب و موانع «رزق و روزی» بر دو گونه مادی و معنوی است؛ اسباب مادىِ «روزی»، تلاش و دقت در انتخاب كسب و کار، و موانع آن تنبلى و اقدام هاى بدون مشورت می باشد، اما اسباب معنوى «روزی»، صدقه و بخشش در راه خداست، قرآن مى فرمايد: «خداوند ربا را نابود و صدقات را افزايش مى دهد». به فرموده امام على(ع) هنگام سخت شدن روزى، لازم است كه از گناهان استغفار كنيم تا خداوند روزى را وسيع گرداند. امام باقر(ع) نیز مى فرمايد: «صله رحم، اموال را فزونى مى دهد» و در مقابل آن، قطع رحم باعث كم شدنِ روزى می شود.

«رزق و روزى» اسباب و موانع مختلفى دارد. اين اسباب و موانع بر دو گونه است: بخشى جنبه مادى و ظاهرى دارد و بخشى جنبه معنوى. اسباب مادىِ «رزق و روزى»، تلاش و كوشش و دقت در انتخاب كسب و كار و برخورد خوب با مردم و داشتن حساب و كتاب دقيق و امثال آن است. موانع مادى آن نيز تنبلى، بدرفتارى با مردم و اقدام هاى بدون مشورت و بى مطالعه و امثال آن است.
اما اسباب معنوى آن، امور زيادى از جمله دادن صدقه و بخشش در راه خداست. قرآن كريم مى فرمايد: «يَمْحَقُ اللهُ الرِّبَا وَ يُرْبِى الصَّدَقَاتِ»(1)؛ (خداوند ربا را نابود مى كند، و صدقات را افزايش مى دهد)، اين آيه نيز اشاره به اين معنا دارد كه صدقه باعث ازدياد روزى مى شود.
همچنين در احاديث اسلامى آمده نماز شب، بيدار ماندن زمان بین طلوع فجر و طلوع آفتاب و پرداختن به ذكر و دعا تأثير زيادى در فزونى روزى دارد.
از جمله موانع معنوى روزى، گناهان مختلف است، از اين رو از امير مؤمنان(علیه السلام) نقل شده که می فرمایند: «إذا أبْطَئَتِ الاَرْزاقُ عَلَيْكَ فَاسْتَغْفِرِ اللهَ يُوَسِّعْ عَلَيْكَ فِيهَا»(2)؛ (هنگامى كه روزى براى تو سخت شد از گناهانت استغفار كن خداوند روزى تو را وسيع مى گرداند).
روايت معروفى نيز در ذيل آيات 10 تا 12 سوره «نوح» كه مي فرمايد: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّاراً * يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِّدْرَاراً * وَ يُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَ بَنِينَ وَ يَجْعَلْ لَّكُمْ جَنَّاتٍ وَ يَجْعَلْ لَّكُمْ أَنْهَاراً ...»؛ وارد شده است كه: «گروهى نزد حضرت علي(عليه السلام) آمدند و از خشكسالى و كمبود فرآورده هاى كشاورزى و مانند آن شكايت داشتند. حضرت(ع) به همه آنها دستور داد كه از گناهان خود توبه كنند و به اين آيات استناد فرمود».(3)
روایتی از امام باقر(عليه السلام) نيز در مورد صله رحم نقل شده كه مى فرمايد: «صِلَةُ الاَرْحامِ تُزَكِّى الاَعْمالَ وَ تُنْمِى الاَمْوالَ»(4)؛ (صله رحم، اعمال انسان را پاكيزه و اموال را فزونى مى دهد). در مقابلِ آن، قطع رحم باعث تاريكى فضاى زندگى و كمبود روزى است.(5)