آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) در رابطه با اسباب فزونی نعمت و وسعت روزي می فرمایند: «روزى را به وسيله صدقه فرود آوريد»، البته منظور از «روزی»، تمام مواهب مادی و معنوی است و منظور از «صدقه»، هر گونه موهبت مادى است كه بدون عوض و با انگيزه الهى در اختيار ديگرى قرار می گیرد. امام(ع) با اشاره به ارتباط نزديكى كه بین «صدقه» و «فزونى روزى» وجود دارد مى فرمايد: «هر زمان فقير و نيازمند شديد با دادن صدقه با خداوند معامله كنيد»، به فرموده امام صادق(ع) نيز هر چيزي كليدى دارد و كليد رزق، صدقه است.

امام علي(عليه السلام) در كلام كوتاه و حكمت آميز 137 «نهج البلاغه» با اشاره به اسباب فزونى نعمت مى فرمايد: (روزى را به وسيله صدقه فرود آوريد)؛ «اسْتَنْزِلُوا الرِّزْقَ بِالصَّدَقَةِ».
منظور از «رزق و روزى»، تمام مواهب الهى است كه انسان در زندگى به آن نياز دارد و معمولاً بر مواهب مادى از قبيل مال و املاكِ گوناگون اطلاق مى شود، هرچند درباره امور معنوى نيز به كار مى رود؛ مثلاً مى گوييم: «اللّهُمّ ارْزُقْنَا الاِيمانَ وَ الْيَقِينَ»؛ (خداوندا ايمان و يقين به ما روزى بفرما)؛ ولى در كلام مورد بحث، اشاره به مواهب مادى است. منظور از «صدقه» نیز هرگونه موهبت مادى است كه بدون عوض و با انگيزه الهى در اختيار ديگرى قرار داده شود.
امام علي(عليه السلام) در اين كلام نورانى رابطه نزديكى ميان «صدقات» و «فزونى رزق و روزى» برقرار فرموده است. اين معنا در روايات ديگر نيز با عبارات متفاوتى آمده است از جمله در حكمت 258 «نهج البلاغه» امام(عليه السلام) مى فرمايد: «إذا أمْلَقْتُمْ فَتاجِرُوا اللهَ بِالصَّدَقَةِ»؛ (هر زمان فقير و نيازمند شديد با دادن صدقه با خداوند معامله كنيد).
در حديث ديگرى از امام صادق(عليه السلام) مى خوانيم كه: «به يكى از فرزندانش فرمود: از آن مالى كه نزد تو بود چقدر باقى مانده؟ عرض كرد: فقط چهل دينار. امام(عليه السلام) فرمود: برو و آن را به نيازمندان صدقه بده. عرض كرد: چيزى غير از آن در بساط نيست. فرمود: مى گويم آن را صدقه بده، خدا به جاى آن به ما مى دهد. سپس فرمود: «أَما عَلِمْتَ أنَّ لِكُلِّ شَيْءٍ مِفْتاحاً وَ مِفْتاحُ الرِّزْقِ الصَّدَقَةُ»(1)؛ (آيا نمى دانى هر چيز كليدى دارد و كليد رزق، صدقه است؟) پس برو و آن را در راه خدا به نيازمندان بده. فرزند امام اين كار را كرد. ده روز نگذشته بود كه از محلى چهار هزار دينار خدمت حضرت آوردند. امام(عليه السلام) فرمود: فرزندم! چهل دينار براى خدا دادى و خداوند چهار هزار دينار به ما داد».(2)