آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بعضی براین باورند که سير تاريخ روند تكاملى ندارد؛ بلكه تاريخ مجموعه اى از تمدن هاست كه هر كدام پس از طلوع و طى مراحلى غروب خواهند كرد؛ اما این نظریه برخلاف واقع است؛ چون نوع بشر در تكامل معنوى و مادى است و در هر عصرى از تجربيات عصر ديگر بهره می گیرد.

«اسوالد اشپنگلر» متفكر آلمانى و صاحب اثر معروف «انحطاط تمدن غرب»، تاريخ را همچون موجود زنده اى فرض مي كند و از تاريخ تفسيرى ادوارى دارد. از نظر وى هر دوره تاريخى حدود هزار سال است كه با مرگ محتوم او، دوره بعدى جايگزين آن مى شود ... .
مطابق نظر او سير تاريخ، روند تكاملى ندارد؛ بلكه تاريخ مجموعه اى از تمدن هاست كه هر كدام پس از طلوع و طى مراحلى غروب خواهند كرد و آن گاه تمدنى ديگر طلوع و پس از طى زمان به غروب خواهد گراييد و اين دورِ باطل همواره ادامه دارد. در واقع از ديدگاه او تاريخ جهان تصويرى از تكوين و پيشرفتِ پايان ناپذير حيات و مرگ تمدن هاست.(1)
از اشپنگلر سؤال مى كنيم: دوره جديد از تاريخ آيا مثل دوره قبل است در فرهنگ و تمدن و يا از ماقبل منحط تر است و يا كامل تر؟ اگر مثل دوره قبل است، دوره جديد ادامه همان دوره قبل است و در حقيقت دوره جديدى وجود ندارد و اگر منحط تر است كه اين، خلاف واقع است و اگر كامل تر است سؤال مى كنيم كه اين كمال از درون او برخاسته است و يا از بيرون و عوامل خارجى در آن دخيل بوده است؟ اگر از درون آن برخاسته كه همان نظر صحيح در باب تكامل تاريخ است و اگر از برون و خارج به تكامل رسيده است، اين همان نظريه ماديت تاريخ است.
از طرفى ديگر اين نظريه بر خلاف واقعيت خارجى است؛ زيرا نوع بشر در تكامل معنوى و مادى است و در هر عصرى از تجربيات عصر ديگر بهره گرفته و بر آن مى افزايد و به جلو مي رود.(2)