آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«شفاعت» به معنی ضميمه شدن فرد برتر براى كمك به فرد ضعيف تر است. گاه شخص شفيع از موقعيّت خود استفاده می کند و نظر شخص صاحب قدرت را عوض مي كند یا از طريق نفوذ خود و با استفاده از مسائل عاطفى، مبانى فكرى او را درباره گناه مجرم تغییر می دهد که این معنی مورد قبول اسلام نیست. گاهي هم شخص شفاعت شونده به وسيله ارتباط با شفيع، خود را در وضع مطلوبى كه شايسته و مستحقّ بخشودگى است قرار می دهد كه اين معنا يك معناى منطقى، معقول و سازنده است.

كلمه شفاعت از ريشه «شَفْع» به معناى «جفت» و «ضَمُّ الشئ الى مِثْلِه» مى باشد و نقطه مقابل آن «وتر» به معناى تك و تنهاست، سپس به ضميمه شدن فرد برتر و قويتر براى كمك به فرد ضعيف تر اطلاق گرديده است.
اين لفظ در عرف و شرع به دو معناى متفاوت گفته مى شود:
الف) شفاعت در لسان عامّه به اين گفته مى شود كه شخص شفيع از موقعيّت، شخصيّت و نفوذ خود استفاده كرده و نظر شخص صاحب قدرتى را در مورد مجازات زيردستان خود عوض كند؛ گاهى با استفاده از نفوذ خود و ملاحظه اى يا وحشتى كه از نفوذ او دارند، و زمانى با پيش كشيدن مسائل عاطفى و تحت تأثير قرار دادن عواطف طرف، و زمان ديگرى با تغيير دادن مبانى فكرى او درباره گناه مجرم و استحقاق او، و مانند اينها...
به طور خلاصه شفاعت در اين جا هيچ گونه دگرگونى در روحيّات و فكر مجرم يا متّهم به جرم ايجاد نمى كند و تمام تأثيرها و دگرگونيها مربوط به شخصى است كه شفاعت نزد او مى شود.
اين نوع شفاعت در بحث هاى مذهبى به هيچ وجه معنا ندارد؛ زيرا نه خداوند اشتباه مى كند كه بتوان نظر او را عوض كرد و نه عواطفى به اين معنا كه در انسان است وجود دارد كه بتوان آن را برانگيخت، و نه از نفوذ كسى ملاحظه كرده و وحشتى دارد و نه پاداش و كيفر او بر محورى غير از عدالت دور مى زند.
ب) مفهوم ديگر شفاعت آن است كه در منابع مذهبى وارد شده و آن بر محور دگرگونى و تغيير موضع «شفاعت شونده» دور مى زند، يعنى شخص شفاعت شونده موجباتى فراهم مى سازد كه از يك وضع نامطلوب و در خور كيفر بيرون آمده و به وسيله ارتباط با شفيع، خود را در وضع مطلوبى قرار دهد كه شايسته و مستحقّ بخشودگى گردد، و ايمان به اين نوع شفاعت در واقع يك مكتب عالى تربيت و وسيله اصلاح افراد گناهكار و آلوده، و بيدارى و آگاهى آنها است و تمام ايرادها، خرده گيريها و حمله ها، همه متوجّه تفسير اوّل براى شفاعت مى شود، نه مفهوم دوّم كه يك معناى منطقى، معقول و سازنده است.(1)