آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) در بیان اوصاف و آثار و برکات باران مطلوب چنین می فرماید: «بارالها! بارانى حيات بخش، سيراب كننده و پر بركت بر ما نازل فرما. بارانى كه گياهانى پر ثمر بروياند». در واقع امام(ع) تقاضاى بارانى را مى كند كه از آثار منفی مانند سيل و ويرانی دور باشد. سپس حضرت با دعاهای خود وسعت نظرش را نشان مى دهد که؛ «بارانى ده كه سرزمين هاى دورتر از آن بهره مند شوند، و قحطى زدگان، به نعمت فراوان رسند».

امام علی(علیه السلام) در بخشی از خطبه 115 نهج البلاغه، در ادامه دعا برای نزول باران، بارانى از خدا مى خواهد كه براى آن صفات بيست گانه اى بيان فرموده است كه هر يك از اين اوصاف، اشاره به نكته دقيقى است و چه جالب و شگفت انگيز است كه امام(عليه السلام) براى باران مطلوب، اين همه اوصاف بيان مى كند، اوصافى كه انسان را در برابر عظمت خالق، خاضع مى سازد و به شنوندگان مى فهماند كه اين قطرات باران چه بركات و آثارى مى تواند داشته باشد، عرضه مى دارد:
(بارالها! بارانى حيات بخش، سيراب كننده، كامل، همگانى، پاكيزه، پر بركت، گوارا و خرّمى بخش از ناحيه خودت بر ما نازل فرما! بارانى كه گياهانى پر بركت با شاخه هاى پر ثمر و برگهاى سرسبز و پر طراوات بروياند، آن گونه كه بندگان ضعيفت را با آن توان بخشى و سرزمينهاى مرده را با آن زنده كنى!)؛ «اللَّهُمَّ سُقْيَا مِنْكَ مُحْيِيَةً مُرْوِيَةً، تَامَّةً عَامَّةً، طَيِّبَةً مُبَارَكَةً، هَنِيئَةً مَرِيعَةً(1)، زَاكِياً نَبْتُهَا، ثَامِراً(2)فَرْعُهَا، نَاضِراً(3)وَرَقُهَا، تُنْعِشُ(4)بِهَا الضَّعِيفَ مِنْ عِبَادِك، وَ تُحْيِي بِهَا الْمَيِّتَ مِنْ بَلاَدِكَ».
در واقع امام(عليه السلام) از پيشگاهِ حق تقاضاى بارانى مى كند كه شرائط در آن جمع باشد و موانع از آن دور، زيرا بسيار ديده شده كه بارانهاى سيل آسا مى بارد ولى همه چيز را ويران مى كند، يا در نقطه خاصّى متمركز مى شود و نفع آن عام نيست و يا همراه با سردى شديد هوا و يخبندان مى شود كه آثار منفى بجا مى گذارد و يا موانعى همچون بادهاى گرم، طوفانهاى شديد، آفات گياهى، ملخ و حشرات موذّى و امثال آن، آثار باران را از ميان مى برد، امام(عليه السلام) تمام اين جوانب را در نظر مى گيرد و جمع همه شرايط و دفع همه موانع را از خدا مى طلبد.
و در ادامه اين دعا هفت وصف ديگر، بيان مى كند كه با اوصاف سيزده گانه قبل، عدد بيست را كامل مى سازد، عرضه مى دارد (خداوندا! بارانى ده! كه تپّه ها و كوههاى بلند ما را پر گياه سازد و در دامنه ها و دشتها جارى گردد، به تمامى سرزمين ما نعمت فراوان بخشد، ميوه ها با آن به ماروى آورند، چهارپايان ما با آن زندگى كنند و سرزمينهاى دورتر از ما نيز از آن بهره مند شوند، و روستاهاى ما از آن مدد گيرند همه اينها را از بركات واسع و عطاياى فراوان خويش بر بندگان فقير و حيوانات وحشی بيابان عنايت فرما!)؛ «اللَّهُمَّ سُقْيَا مِنْكَ تُعْشِبُ(5)بِهَا نِجَادُنَا(6)، وَ تَجْرِي بِهَا وِ هَادُنَا(7)، وَ يُخْصِبُ(8)بِهَا جَنَابُنَا(9)، وَ تُقْبِلُ بِهَا ثِمَارُنَا، وَ تَعِيشُ بِهَا مَوَاشِينَا، وَ تَنْدَى(10)بِهَا أَقَاصِينَا(11)، وَ تَسْتَعِينُ بِهَا ضَوَاحِينَا(12)؛ مِنْ بَرَكَاتِكَ الْوَاسِعَةِ، وَ عَطَايَاكَ الْجَزِيلَةِ، عَلَى بَريَّتِكَ الْمَرْمِلَةِ(13)، وَ وَحْشِكَ الْمُهْمَلَةِ».
امام(عليه السلام) سعه صدر و وسعت نظر و رحمت عام خودرا در اين دعا نشان مى دهد، چرا كه مناطق دور و نزديك را در نظر گرفته، چهارپايان و حتى حيوانات وحشى بيابان را از نظر دور نمى دارد، دعاى او همگان را شامل مى شود و تقاضاى او همه را در بر مى گيرد و اين است معنى لطف و مرحمت عام امام(عليه السلام) پيشواى بزرگ اسلام!
سپس امام(عليه السلام) در ادامه تقاضاهاى خود در مورد نزول بارانهاى پربركت چنين عرضه مى دارد: (خداوندا! آسمانى مرطوب و پرباران، بارانى دانه درشت و پى درپى كه قطراتش بر اثر كثرت و شدّت يكديگر را به پيش رانند، و از خود دور سازند)؛ «وَ أَنْزِلْ عَلَيْنَا سَمَاءً مُخْضِلَةً(14)، مِدْرَاراً هَاطِلَةً(15)، يُدَافِعُ الْوَدْقُ مِنْهَا الْوَدْقَ(16)، وَ يَحْفِزُ(17)الْقَطْرُ مِنْهَا الْقَطْرَ».
و در توصيف بيشتر مى افزايد: (نه رعد و برق بى باران و ابر بى ثمر، و نه ابرهاى كوچك پراكنده، و نه دانه هاى ريز، همراه بادهاى سرد)؛ «غَيْرَ خُلَّب(18)بَرْقُهَا، وَ لاَ جَهَام(19)عَارِضُهَا، وَ لاَ قَزَع(20)رَبَابُهَا(21)، وَ لاَ شَفَّان(22)ذِهَابُهَا(23)».
(بارانى مرحمت كن كه قحطى زدگان، به نعمت فراوان رسند و از بركت آن گرفتاران خشكسالى، زنده گردند، زيرا توئى كه بعد از نوميدى آنها، باران را فرو مى فرستى و رحمتت را گسترش مى دهى و تو سرپرستى هستى، شايسته ستايش)؛ «حَتَّى يُخْصِبَ لإمْرَاعِهَا(24)الْمُجْدِبُونَ(25)، وَ يَحْيَا بِبَرَكَتِهَا المُسْنِتُونَ(26)، فَإنَّكَ تُنْزِلُ الْغَيْثَ مِنْ بَعْدِ مَا قَنَطُوا، وَ تَنْشُرُ رَحْمَتَكَ وَ أَنْتَ الْوَلِيُّ الْحَمِيدُ»(27).
امام عليه السلام در اين قسمت از خطبه، اوصاف نه گانه ديگرى، براى بارانهاى مفيد و سودمند و پربركت بيان فرموده كه به ضميمه اوصاف گذشته، بالغ بر 29 وصف مى شود.
امام(عليه السلام) در اين خطبه نهايت فصاحت و بلاغت بى نظير خود را بيان كرده و تقاضاى خويش را در محضر پروردگار، آن چنان شرح داده كه مردم را به الطاف الهى آشنا سازد، و به آنها بگويد در مسير نعمت، موانع زيادى است كه اگر لطف خداوند شامل حال آنها نگردد هرگز به كمال مطلوب نمى رسند و به يقين چنين بيانى از كسى كه «مؤيد من عندالله» نيست و روح القدس اورا يارى نمى دهد امكان پذير نمى باشد.(28)