آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«غضّ» به نقصان و كم كردن از نگاه و صدا و آنچه در ظروف است، گفته مى شود. قرآن به زنان و مردان دستور غضّ بصر می دهد. «غمض» خوابى است كه عارض و مستولى مى شود. بنابراین معنی این دو متفاوت است، اولى نقصان و كم كردن است و دوّمى چشم را برهم گذاردن است.

صاحب «مفردات»(1) در ماده «غضّ» نوشته است: «غَضَّ: الغضٌ، النقصانُ من الطرف و الصوت و ما فى الاناء... يقال غَضَّ وَ أَغَضَّ...»؛( غضّ نقصان و كم كردن از نگاه و صدا و آنچه در ظروف است، گفته مى شود. غَضَّ (ثلاثى مجرد) و اَغَضّ (ثلاثى مزيد از باب افعال) يعنى هر دو به يك معنا و هر دو متعدى است). قال: «قُلْ لِلمُؤمِنِينَ يَغُضُّوا مِن اَبصَارِهِم»(2)؛ ([خداوند فرموده:] بگو براى مردان مؤمن كه كم كنند از نگاه هاى خود و در برابر نامحرم چشم را به زير افكنند) جاي ديگر مي فرمايد: «قُل لِلمُؤمِنَاتِ يَغضُضنَ مِنْ اَبْصَارِهِنّ»(3)؛ (بگو به زن هاى مؤمن كه از نگاه هايشان بكاهند). «وَ اغضُضْ مِنْ صَوتِكَ»(4)؛ (...و از صدای خود بکاه...). در ماده غمض هم مى آورد: «غمض: الْغَمْضُ النومُ العارض... وَ غَمَضَ عينَه و اَغْمَضَها وَضَعَ جَفنَيه على الاخرى...»؛ (غمض خوابى است كه عارض و مستولى مى شود...) «و غَمَضَ عَينَه و اَغْمَضَها»؛ (يعنى گذارد يكى از دو پلكش را بر ديگرى).(5) پس معلوم شد كه معنى غَضّ با غَمْضْ تفاوت دارد، اولى نقصان و كم كردن است و دوّمى چشم را برهم گذاردن است.(6)