آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در قرآن کريم براي هر مسئولیت، روى صفاتى متناسب با همان پست و مقام تكيه شده است؛ مثلا در مورد فرماندهان روى دو ويژگى مهم توانایی علمی و جسمی، در مورد كاركنان روى عنوان قوّت و امانت داری و در مورد حافظان بيت المال روى امانت و آگاهى تكيه شده است. البته با توجّه به اين كه مديريّت و فرماندهى به خاطر برنامه هاى پيچيده عصر ما نسبت به گذشته متفاوت شده، ناچار براى گزينش مديران بايد اصول كلّى و مشترك ياد شده را در نظر گرفت و يك سلسله شرايط ويژه كه متناسب با همان بخش است را به آن افزود.

در سه سوره قرآن مجيد (بقره، يوسف و قصص) به سه گونه معيار براى سه گونه پذيرش مسؤوليّت اشاره شده است.
1ـ در سوره بقره در داستان «طالوت و جالوت» و انتخاب طالوت به عنوان فرماندهى بنى اسرائيل به وسيله پيامبر آن زمان «اشموئيل» براى پيكار با «جالوت» كه سلطان جبّار آن زمان بود، روى دو ويژگى مهم يعنى گستردگى توان علمی و جسمی تكيه شده است؛ آنجا كه مى فرمايد: «إِنَّ اللّهَ اصْطَفاهُ عَلَيْكُمْ وَ زادَهُ بَسْطَةً فِى الْعِلْمِ وَ الجِسْمِ وَ اللّهُ يُؤْتى مُلْكَهُ مَنْ يَشاءُ وَ اللّهُ واسِعٌ عَليمٌ»(1)؛ (خداوند او را بر شما برگزيده و به او توانائى جسمانى و علمى بخشيده و خداوند حكومت را به هر كس بخواهد [شايسته ببيند] مى بخشد و احسان خداوند وسيع است؛ و [از لياقت افراد براى منصب ها] آگاه است). روشن است كه قدرت جسمانى و فكرى دو شرط اساسى براى پيكار با دشمن سرسخت است.
2ـ در سوره يوسف به هنگامى كه پيشنهاد سرپرستى خزانه دارى مصر از سوى يوسف مطرح شد، او روى امانت و آگاهى خويش تكيه كرده و مى گويد: «إِجْعَلْنى عَلى خَزائِنِ الارْضِ إِنّى حَفيظٌ عَليمٌ»(2)؛ (مرا سرپرست خزائن سرزمين [مصر] قرار ده، كه نگهدارنده و آگاهم!).
قابل توجّه اين كه، در معيارهاى قرآنى در هر مورد روى صفاتى متناسب با همان پست و مقام تكيه شده است.
در مورد فرماندهان روى عنوان «زادَهُ بَسْطَةً فِى الْعِلْمِ وَ الجِسْمِ».
در مورد كاركنان روى عنوان «اَلْقَوِىُّ الامينُ».
در مورد حافظان بيت المال روى عنوان «حَفيظٌ عَليمٌ».
و با توجّه به اين كه مديريّت و فرماندهى به خاطر برنامه هاى پيچيده عصر ما نسبت به گذشته تفاوت بسيار پيدا كرده، ناچار براى گزينش مديرها و فرماندهان بايد يك سلسله اصول كلّى مشترك را در نظر گرفت كه در قرآن به آن اشاره شده، و يك سلسله شرايط ويژه كه متناسب با همان بخش مديريّت و فرماندهى است، كه بايد به آن افزوده شود. ناگفته پيداست كه براى مديريّت امور مالى بيش از هر چيز «امانت» و «علم و آگاهى» لازم است.
3ـ در داستان موسى و شعيب به هنگامى كه يكى از دختران شعيب پيشنهاد انتخاب موسى را براى سرپرستى اموال خانواده شعيب و چوپانى گوسفندان مى دهد، روى «قوّت» و «امانت» او تكيه مى كند و مى گويد: «يا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَيْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِىُّ الامينُ»(3)؛ (پدرم! او را استخدام كن؛ زيرا بهترين كسى را كه مى توانى استخدام كنى، كسی است كه قوى و امين باشد!).(4)