آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

جلوگیری از کارشکنی ها و حملات احتمالی برخی از قبائل و بر قرار کردن یک نحوه تألیف و پیوند عاطفی که زمینه ساز هدایت و گسترش اسلام در میان آنها باشد چنانکه درمورد حفصه و عایشه اینگونه بود، از جمله دلایل و حکمتهای ازدواج های پیامبر(ص) است.

پیامبر(صلی الله علیه وآله) از طریق پیوند خویشاوندی با قبائل مختلف به چند هدف نائل می شد:
الف. جلوگیری از کارشکنی ها و حملات احتمالی برخی از قبائل؛ چرا که این ازدواجها راه را برای کینه توزیها و دسیسه های بعدی می بست.
ب. از آنجا که پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) برای هدایت همه مردم آمده بودند، می خواستند با این روش یک نحوه تألیف و پیوند عاطفی را که زمینه ساز هدایت و گسترش اسلام بود، بر قرار کنند.
ازدواج پیامبر(صلی الله علیه وآله) با عایشة، حفصة، ام حبیبة، صفیة، و میمونة به همین انگیزه بوده است که به بررسی هر یک می پردازیم:
1. ام حبیبة: وی دختر ابوسفیان است؛ یعنی همان کسی که خاندان او با دودمان رسالت دشمنی آشتی ناپذیر داشت. ام حبیبة وقتی با همسرش عبد الله بن جحش در دومین بار به حبشه مهاجرت کرد، شوهرش در آنجا مرتد شد و به دین نصرانیت گروید؛ ولی خود او در دین اسلام ثابت قدم باقی ماند.(1)
ام حبیبة سخت در اضطراب و ناراحتی به سر می برد؛ زیرا از یک طرف، شوهر او مرتدّ شده بود و از طرف دیگر، پدرش دشمن درجه یک پیغمبر(صلی الله علیه وآله) بود و نمی توانست به او پناه ببرد. رسول خدا(صلی الله علیه وآله) با او ازدواج کرد تا هم از عمل نیکش قدردانی شود و هم پدر او دست از دشمنی با آن حضرت بردارد و هم خود او از خطر محفوظ بماند.(2)
2. صفیة: ازدواج پیامبر(صلی الله علیه وآله) با صفیة دختر حی بن اخطب، بزرگ یهودیان بنی النضیر، به این علت صورت گرفت که پدرش ابن اخطب در جنگ بنی النضیر کشته شد و شوهرش در جنگ خیبر به دست مسلمانان به قتل رسید و خود او در همین جنگ به اسارت در آمد. رسول خدا(صلی الله علیه وآله) او را آزاد کرد و سپس به ازدواج خود در آورد تا به این وسیله هم او را از ذلت اسارت حفظ کند و هم داماد یهودیان شده باشد و یهود به این خاطر، دست از توطئه و کینه توزی علیه او بر دارد.(3)
همچنین این ازدواج زمینه و بستری شد تا بسیاری از یهودیان مشتاقانه به اسلام روی آورند.
3. میمونة: وی از قبیله بزرگ بنی مخزوم بود که رسول خدا(صلی الله علیه وآله) در سال 7 هجری با وی ازدواج کرد.(4)
پس از صلح حدیبیة، پیامبر(صلی الله علیه وآله) برای اداء مناسک حج سه روز به مکه آمد و میمونة از طریق خواهرش، عباس را واسطه قرار داد تا خود را به پیامبر(صلی الله علیه وآله) ببخشد. قرآن کریم اقدام میمونة را چنین گزارش کرده است: «وَ امْرَأَةً مُؤْمِنَةً إِنْ وَهَبَتْ نَفْسَها لِلنَّبِیِّ»(5)؛ (و [همچنین حلال کردم] زن مؤمنی که خود را [داوطلبانه] به پیامبر ببخشد [و برای خود مهری نخواهد]).
پیامبر(صلی الله علیه وآله) که منتظر فرصتی بود تا بیشتر در مکه بماند و دل مشرکان را به دست آورد و آنها را متحوّل سازد، بلافاصله پذیرفت و درخواست کرد تا جشن عروسی بر پا کنند و ولیمه ای داده شود؛ ولی مشرکان به استناد مهلت سه روزه، قرارداد را نپذیرفتند و گفتند: ما را به غذای تو نیازی نیست.(6) پیامبر(صلی الله علیه وآله) نیز به ناچار مکه را ترک گفت.
آیا پذیرش همسری میمونة که خود را به پیامبر(صلی الله علیه وآله) بخشید، در شرائطی که آن حضرت پس از صلح حدیبیه برای انجام مناسک حج به مکه رفته بود و مکه در التهاب این حضور قرار داشت و درخواست پیامبر(صلی الله علیه وآله) برای برگزاری جشن و دادن ولیمه ازدواج که با کمال تأسف توسط سران شرک پذیرفته نشد، نشانه روشنی بر آن نیست که در این ازدواج، جلب قلوب مکّیان به اسلام و مسلمین مدّ نظر بوده است؟
4. حفصة: از روایات اهل سنّت به دست می آید که ازدواج پیامبر(صلی الله علیه وآله) با حفصة ظاهراً یک ازدواج سیاسی بوده است. این مطلب از کلام پدرش عمر بر می آید؛ زمانی که پیامبر(صلی الله علیه وآله) حفصة را طلاق داد و خواست که برای بار دوم او را طلاق دهد، عمر به حفصة چنین گفت: «وَ اللَّهِ لَقَدْ عَلِمْتُ اَنَّ رَسُولَ اللَّهِ لَا یُحِبُّکِ وَ لَو لَا اَنَا لَطَلَّقَکِ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله»(7)؛ (به خدا سوگند! به یقین دانستم که رسول خدا(صلی الله علیه وآله) تو را دوست ندارد و اگر به خاطر من نبود، هر آینه پیامبر(صلی الله علیه وآله) تو را طلاق داده بود).
5. عایشه: ازدواج پیامبر(صلی الله علیه وآله) با عایشه نیز به انگیزه های سیاسی - اجتماعی بوده است.(8)