آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

برهان وحدت(تمانع) با بيان روشن و فشرده در روايات اسلامى آمده است. امام صادق(ع) فرمود: «هنگامى كه مشاهده مى كنيم آفرينش منظّم است، و كواكب در مدارات خود در حركت اند، و تدبير جهان واحد است، و شب و روز و خورشيد و ماه طبق برنامه منظّمى گردش دارند، اين سلامت تدبير، و به هم پيوستگى امور، نشان مى دهد كه مدبّر آنها يكى است».

اين برهان با بيان روشن و فشرده اى در روايات اسلامى آمده است. در حديثى مى خوانيم هشام بن حكم از امام صادق(عليه السلام) پرسيد: «ما الدَّلِيْلُ عَلى اَنَّ الله واحِدٌ»؛ (چه دليلى داريم به اين كه خداوند يگانه است؟)
امام(عليه السلام) در پاسخ فرمود: «اِتِّصالُ التَّدْبِيْرِ، وَ تَمامُ الصُّنْعِ كَما قالَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ: لَوْ كانَ فيهِما آلِهَةٌ اِلاَّ اللهُ لَفَسَدَتا»؛ (انسجام و پيوستگى تدبير جهان، و كامل بودن آفرينش، دليل بر اين معنا است، همان گونه كه خداوند متعال فرموده: «اگر در زمين و آسمان خدايانى جز «الله» بودند به فساد و تباهى كشيده مى شدند»). (1)
در حديث ديگرى كه مرحوم كلينى در كافى از هشام نقل كرده است مى خوانيم:
امام صادق(عليه السلام) در پاسخ مرد زنديقى در زمينه توحيد ضمن بيان مشروحى فرمود: «لَمّا رَأَيْنَا الْخَلْقَ مُنْتَظَماً وَ الْفُلْكَ جارِياً وَ التَّدبِيَر واحِداً وَ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ دَلَّ صِحَّةُ الأَمْرِ وَ التَّدْبِيرِ وَ ائتِلافِ الأَمْرِ عَلى اَنَّ الْمُدَبِّر واحِدٌ»؛ (هنگامى كه مشاهده مى كنيم آفرينش منظّم است، و كواكب در مدارات خود در حركت اند، و تدبير جهان واحد است، و شب و روز و خورشيد و ماه طبق برنامه منظّمى گردش دارند، اين سلامت تدبير، و به هم پيوستگى امور، نشان مى دهد كه مدبّر آنها يكى است). (2)، (3)