آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«لَهْوَ الْحَدِیْث» هرگونه سخن یا آهنگی که انسان را به گمراهى مى کشاند، در بر مى گیرد، مانند «غنا»ی شهوت انگیز، یا سخنانى که از طریق محتوا انسان را به فساد سوق مى دهد و یا از هر دو طریق، و یا مانند داستان هاى خرافى که سبب انحراف مردم از «صراط مستقیم» الهى مى گردد، و یا سخنان سخریه آمیزی که به منظور محو حقّ و تضعیف پایه هاى ایمان مطرح مى شود و غیره. لذا این واژه - همانگونه که از روایات برمی آید- مفهوم وسیعی دارد که همه اینها و مانند آن را فرا می گیرد.

در آیه 6 سوره «لقمان» مى خوانیم (بعضى از مردم، سخنان باطل و بیهوده را خریدارى مى کنند تا خلق خدا را از روى جهل و نادانى، از راه خدا گمراه سازند)؛ «ومِنَ النّاسِ مَنْ یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللّه بِغَیْرِ عِلْم».
«لَهْوَ الْحَدِیْث» مفهوم وسیع و گسترده اى دارد که هرگونه سخن یا آهنگ سرگرم کننده و غفلت زا که انسان را به بیهودگى یا گمراهى مى کشاند، در بر مى گیرد، خواه از قبیل «غنا» و الحان و آهنگ هاى شهوت انگیز و هوس آلود باشد و خواه سخنانى که نه از طریق آهنگ، بلکه از طریق محتوا انسان را به بیهودگى و فساد، سوق مى دهد.
و یا از هر دو طریق، چنان که در تصنیف ها و اشعار عاشقانه خوانندگان معمولى است که هم محتوایش گمراه کننده است و هم آهنگش!
و یا مانند داستان هاى خرافى و اساطیر که سبب انحراف مردم از «صراط مستقیم» الهى مى گردد.
و یا سخنان سخریه آمیزى، که به منظور محو حق و تضعیف پایه هاى ایمان مطرح مى شود، همانند چیزى که از «ابوجهل» و یارانش نقل مى کنند، که رو به «قریش» مى کرد و مى گفت«مى خواهید شما را از «زقّوم» که «محمّد»(صلى الله علیه وآله) ما را به آن تهدید مى کند اطعام کنم؟!
سپس مى فرستاد و «کره و خرما» حاضر مى کردند و مى گفت: این همان «زقّوم» است!... و به این ترتیب، آیات الهى را به باد استهزاء مى گرفت.
به هر حال«لَهْوَ الْحَدِیْث» معناى گسترده اى دارد که همه اینها و مانند آن را فرا مى گیرد و اگر در روایات اسلامى، و سخنان مفسرین روى یکى از اینها انگشت گذارده شده است، هرگز دلیل بر انحصار و محدودیت مفهوم آیه نیست.
در احادیثى که از طرق اهلبیت(علیهم السلام) به ما رسیده، تعبیرهائى دیده مى شود که بیانگر وسعت مفهوم این کلمه است:
از جمله در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم «الْغِنَاءُ مَجْلِسٌ لایَنْظُرُ اللّهُ إِلَى أَهْلِهِ وَ هُوَ مِمَّا قَالَ اللّه عَزَّوَجَلَّ: وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللّه» ؛ (مجلس غنا و خوانندگى لهو و باطل، مجلسى است که خدا به اهل آن نمى نگرد، [و آنها را مشمول لطفش قرار نمى دهد] و این مصداق همان چیزى است که خداوند عزّوجلّ فرموده: بعضى از مردم هستند که سخنان بیهوده خریدارى مى کنند تا مردم را از راه خدا گمراه سازند). ( 1)
تعبیر به «لَهْوَ الْحَدِیْث» به جاى «اَلْحَدِیْثُ الْلَّهْوِ» گویا اشاره به این است که هدف اصلى آنها همان لهو و بیهودگى است و سخن، وسیله اى براى رسیدن به آن است. (2)