آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

نماز خواندن در هر حالى که انسان از هشیارى کامل برخوردار نباشد ممنوع است؛ خواه حالت مستى باشد یا باقى مانده حالت خواب. در ضمن از این جمله نیز مى توان استفاده کرد که بهتر است در حال کسالت و کم توجهی نیز انسان نماز نخواند.

در آیه 43 سوره «نساء» مى خوانیم: (اى کسانى که ایمان آورده اید! در حال مستى به نماز نزدیک نشوید، تا بدانید چه مى گوئید!)؛ «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ أَنْتُمْ سُکارى حَتّى تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ». یعنى افراد مست نمى توانند مشغول اداء فریضه نماز شوند و نماز آنها در این حال باطل است. فلسفه آن هم روشن است؛ زیرا نماز گفتگوى بنده و راز و نیاز او با خدا است و باید در نهایت هوشیارى انجام گردد و افراد مست از این مرحله دور و بیگانه اند.
این موضوع نیز لازم به یادآورى است که در روایات متعددى که در کتب شیعه و اهل تسنن وارد شده، آیه فوق به «مستى خواب» تفسیر شده، یعنى در حالى که هنوز کاملاً بیدار نشده اید شروع به نماز نکنید، تا بدانید چه مى گوئید.(1) ولى چنین به نظر مى رسد این تفسیر از مفهوم جمله «حَتّى تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ» استفاده شده است، اگر چه در معنى «سُکارى» داخل نباشد. به عبارت دیگر، از جمله «تا بدانید چه مى گوئید» استفاده مى شود، نماز خواندن در هر حالى که انسان از هشیارى کامل برخوردار نباشد ممنوع است، خواه حالت مستى باشد یا باقى مانده حالت خواب. در ضمن از این جمله نیز مى توان استفاده کرد: بهتر است در حال کسالت و کمى توجه نیز انسان نماز نخواند؛ زیرا حالت فوق به صورت ضعیف در او وجود دارد و شاید به همین جهت است که طبق روایتى، امام باقر(علیه السلام) فرمود: «در حالتى که کسل هستید یا چرت آلود یا سنگین، مشغول نماز نشوید؛ زیرا خداوند مؤمنان را از نماز خواندن در حال مستى نهى کرده است».(2)، (3)