آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خداوند مکان و جهت معیّنى ندارد، اما انسان ناچار است برای نماز به یک طرف متوجه باشد؛ اسلام برای هماهنگی و وحدت مسلمانان، کعبه که قدیمی ترین مرکز توحید است و به دست قهرمان توحید، ابراهیم(ع) تجدید بنا شده را قبله قرار داد تا مسلمانان از شرق و غرب عالم با نماز خواندن رو به این مکان مقدس، روح وحدت در دلشان پرورش یابد.

نماز خواندن به طرف قبله، نه از این جهت است که خداوند مکان یا جهت معیّنى دارد - همان طور که قرآن در ضمن آیات مربوط به قبله مخصوصاً در دو مورد به این حقیقت تصریح کرده و مى فرماید: «وَلِلّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ فَاَیْنَما تَوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللهِ»؛ (مشرق و مغرب از آن خداست؛ و به هر سو رو کنید، خداوند آن جاست).(1) و در آیه دیگر مى گوید: «قُلْ لِلّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ»؛ (بگو مشرق و مغرب از آن خداست).(2) - بلکه از این نظر است که انسان به حکم این که جسم است هنگام نماز ناچار است به یک طرف متوجّه باشد؛ ولى اسلام خواسته از این موضوع حدّاکثر استفاده را براى تکمیل این عبادت (نماز) بنماید، زیرا همه مى دانیم که خانه کعبه قدیمى ترین مرکز توحید است. خانه اى است که به دست قهرمان توحید، ابراهیم خلیل(علیه السلام) تجدید بنا شده و مورد توجّه تمام راهنمایان توحید و پیغمبران خدا بوده است.
توجّه به این مرکز توحید، توجّه به خداست. درست است که خداوند مکانى ندارد، امّا کسى که مقابل چنین مرکزى بایستد از جهات زیادى به خدا نزدیکتر است و گویا خود را در پیشگاه او حاضر مى بیند.
علاوه بر آن، توجّه عموم مسلمانان جهان در هر شبانه روز پنج مرتبه به این مرکز مقدّس، روح وحدت و یگانگى را در دل و جان آنها پرورش مى دهد و به وحدت اسلامى و هماهنگى مسلمین جهان کمک مى کند و اجتماعات مختلف اسلامى را از شرق و غرب عالم به هم مربوط مى سازد و شوکت و عظمت آنها را ظاهر مى نماید و بالاخره جوهر تعلیمات جهانى اسلام را به صورت «وحدت هدف و عقیده» به دنیا نشان مى دهد.(3)