در فلسفه وصیت می توان گفت:  الف ـ از قانون ارث تنها یک عده از بستگان آن هم روى حساب معینى بهره مند مى شوند، در حالى که شاید عده دیگرى از فامیل، و احیاناً بعضى از دوستان و آشنایان نزدیک، نیاز مبرمى به کمک هاى مالى داشته باشند.  ب - و نیز در مورد بعضى از وارثان، گاه مبلغ ارث پاسخگوى نیاز آنها نیست، جامعیت قوانین اسلام اجازه نمى دهد این خلأها پر نشود.  ج ـ از اینها گذشته، گاه انسان مایل است کارهاى خیرى انجام دهد اما در زمان حیاتش به خاطر نیازهاى مالى خودش موفق به این امر نیست، منطق عقل ایجاب مى کند: او از اموالى که زحمت تحصیل آن را کشیده، براى انجام این کارهاى خیر لااقل براى بعد از مرگش محروم نماند.
مجموع این امور، موجب شده است: قانون وصیت در اسلام تشریع گردد و آن را با جمله «حَقّاً عَلَى الْمُتَّقینَ» تأکید فرموده است. البته وصیت منحصر به موارد فوق نیست، بلکه انسان باید وضع دیون خود، اماناتى که به او سپرده شده و مانند آن را در وصیت مشخص کند، به گونه اى که هیچ امر مبهمى در حقوق مردم یا حقوق الهى که بر عهده او است وجود نداشته باشد.

کسى که سوره معارج را بخواند، خداوند ثواب کسانى را که امانات و عهد و پیمان خود را حفظ مى کنند و کسانى که مواظب و مراقب نمازهاى خویشند، به او مى دهد؛ و خداوند در قیامت او را از گناهانش بازپرسى نمى کند، و او را در بهشتش، با محمّد(ص) سکونت مى دهد.

«ثعلبى» مى گويد: پيامبر(ص) هنگام مهاجرت به«مدينه» علي(ع) را جهت اداي ديون و تحويل اماناتش جاي خود نهاد. وي نيز با ايثار جانش در بستر نبي خوابيد؛ که جبرئيل مى گفت: آفرين بر تو اى على! خداوند به واسطه تو بر فرشتگان مباهات مى کند. ابن عباس، اسکافي و دیگران  معتقدند آيه فوق در فضيلت اين شب«ليلة المبيت» نازل گرديد.