کتاب المعارف که به نام «معارف ابن قتیبه» نیز شهرت دارد توسط ابو محمد عبد الله بن محمد بن مسلم بن قتیبه دینورى (213ـ 276ق) نوشته شده است. این کتاب مختصرى از تاریخ زمان حضرت آدم تا دوره معاصر خودش (خلفاى عباسى) را گزارش کرده است. او کتابش را شبیه به کتاب استادش «وکیع» به نام «الشریف» نوشت و بسیارى ازمطالب خود را از کتاب هاى نویسندگان پیش از خود مثل کتاب «المنمق» و «المحبر» «ابن حبیب بغدادى» و آثار «ابوحنیفه دینورى» نقل کرده است. اما باب بندى و تنظیم مطالب و خلاصه گویى او بى سابقه و حائز اهمیت است. این کتاب علاوه بر اینکه کتاب تاریخى عام است، به عنوان کتاب صحابه شناسى نیز شناخته شده است؛ زیرا شرح حال صحابه را در یک فصل آورده و شرح حال راویان حدیث تا زمان معتمد عباسى و بزرگانى را که در حوادث مهم تاریخ اسلام نقش بسزایى ایفا کرده اند را نیز آورده است.