«وجدان» نمونه زنده ای از دادگاه رستاخیز است که قاضی، گواه و مجری احکامش یکی است، كه قرآن به آن «نفس لوامه» می گوید. دادگاهی كه چون معصوم نيست و علم و دانش آن محدود است، ممكن است مورد سوء استفاده قرار گیرد و حقى را ناحق يا به عكس ناحقى را حق جلوه دهد. از سویی گناهكاران نمی توانند از فشار شكنجه های وجدان خود رهايى یافته و مجازاتهاى وجدان به صورت بيماريهاى روانى خودنمايى مى كند. همانند بسيارى از شخصيتهاى سياسى، که پس از دوران ریاست خود، مورد محاکمه وجدان قرار گرفته و در برابر ضرباتش تاب نیاوردند.