وضع محيط و آداب و رسوم نقش مهمّى در قضاوتِ وجدان دارد. بسيار ديده شده كه كارهاى غلط و خلافى در يك محيط رايج مى گردد و قُبح آن از بين مى رود. در چنين محيطى كمتر كسى پيدا مى شود كه وجدانش از انجام آن كار ناراحت شود؛ اما در محيط ديگرى كه اين عمل، رايج نشده و به صورت رسم و عادت در نيامده، وجدانِ هر كس از انجام آن متأثّر مى گردد. اين خود دليل بر اين است كه قضاوتِ وجدان به وضع محيط ها و چگونگى عادات و رسوم آن بستگى دارد.

انسان همواره پرسش هايى درباه هستى و راز آفرينش با خود داشته و پيوسته در تلاش بوده تا پاسخ هاى قانع كننده اى براى آن بيابد؛ دين، آن گونه كه قرآن عرضه كرده، پاسخ تمامى اين پرسش ها را داده، و دانشی را بر انسان عرضه داشته كه خود جوياى آن بوده و نتوانسته به روشنى به آن راه يابد، و اين خود دليل اعجاز قرآن است. این نوآوری ها عبارتند از: نوآوری های دین در دو بعد معارف و احکام، که به دور از اوهام و خرافات است، نوآوری در توصیف صفات جمال و جلال الهی، تبیین قداست مقام انبیاء و جامعیت احکام اسلامی.