آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اسلام در مورد آنان كه اسلام را نپذيرفته اند سخت گيرى نكرده است ولى در مورد كسانى كه اسلام را بپذيرند و سپس عدول كنند فوق العاده سخت گير است؛ چرا كه اين عمل موجب تزلزل جامعه اسلامى مى گردد و يك نوع قيام بر ضدّ حكومت اسلامى است و غالباً دليل بر سوء نيّت است؛ لذا اسلام قوانين سخت گيرانه ای در مورد مرتد وضع كرده است. شبيه اين قانون سخت گيرانه، در بسيارى از كشورهاى شرق و غرب وجود دارد.

اسلام در مورد كسانى كه هنوز اسلام را نپذيرفته اند سخت‌ گيرى نمى كند و آنها را با دعوت مستمر و تبليغات پيگيرِ منطقى، به اسلام فرا مى خواند، هر گاه نپذيرفتند و حاضر شدند طبق شرايط ذمّه، همزيستى مسالمت آميز با مسلمانان داشته باشند نه تنها به آنها امان مى دهد بلكه حفظ مال و جان و منافع مشروعشان را بر عهده مى گيرد. ولى در مورد كسانى كه اسلام را پذيرا شوند سپس عدول كنند فوق‌ العاده سخت‌ گير است؛ چرا كه اين عمل موجب تزلزل جامعه اسلامى مى گردد و يك نوع قيام بر ضدّ رژيم و حكومت اسلامى محسوب مى شود، و غالباً دليل بر سوء نيّت است.
لذا همان گونه كه اشاره شد چنين كسى اگر پدر يا مادرش هنگام انعقاد نطفه او مسلمان بوده و به تعبير ساده تر اگر مسلمان زاده باشد و از اسلام برگردد؛ و آشكارا از اين بازگشت سخن گويد و در دادگاه اسلامى به ثبوت رسد؛ اسلام خونش را مباح مى شمرد، اموال او بايد در ميان وارثان مسلمانش تقسيم گردد و همسرش از او جدا مى شود و توبه او [در ظاهر] نيز پذيرفته نيست، يعنى اين احكام سه گانه درباره چنين كسى به هر حال اجرا مى شود، ولى اگر واقعاً پشيمان گردد توبه او در پيشگاه خدا پذيرفته خواهد شد ـالبته اگر مجرم زن باشد توبه اش مطلقاً پذيرفته شده و حكم اعدام نداردـ و اگر پشيمان نشود و توبه نكند، ولى در ظاهر سخنى كه دليل ارتداد باشد نگويد كسى به او كارى ندارد.
و اگر شخصى كه از اسلام برگشته مسلمان زاده نباشد، به او تكليف توبه مى كنند، اگر توبه كرد مورد قبول واقع خواهد شد و همه مجازاتها از ميان خواهد رفت، و اگر توبه نكرد مجازات مى شود (در تمام اين موارد توبه ظاهرى او كافى است و ما مأمور به باطن او نيستيم).
حكم سياسى مرتد فطرى براى آنها كه از محتواى آن آگاه نيستند؛ ممكن است يك نوع خشونت و تحميل عقيده و سلب آزادى انديشه تلقّى گردد. ولى اگر به اين واقعيّت توجه كنيم كه اين احكام مربوط به كسى نيست كه اعتقادى در درون دارد و در مقام اظهار آن بر نيامده بلكه تنها كسى را شامل مى شود كه به اظهار يا تبليغ بپردازد، و در حقيقت قيام بر ضدّ رژيم موجود جامعه اسلامى كند، روشن مى شود كه اين خشونت بى دليل نيست؛ و با مسأله آزادى انديشه نيز منافات ندارد، و شبيه اين قانون در بسيارى از كشورهاى شرق و غرب با تفاوت هايى وجود دارد كه خون افرادى كه قيام بر ضدّ رژيم آنها كنند؛ را مباح مى شمرند. توجّه به اين نكته نيز لازم است كه: پذيرش اسلام بايد طبق منطق باشد مخصوصاً كسى كه از پدر يا مادر مسلمان متولّد شده و در يك محيط اسلامى پرورش يافته، بسيار بعيد به نظر مى رسد كه محتواى اسلام را تشخيص نداده باشد؛ بنابراين عدول و بازگشت او از اسلام به توطئه و خيانت شبيه تر است، تا به اشتباه و درك حقيقت و چنين كسى استحقاق چنان مجازاتى را دارد.
در قرآن مجيد در آيه 72 و 73 سوره «آل عمران» از گروهى سخن مى‌ گويد كه به عنوان يك توطئه حساب شده نخست اظهار اسلام كردند؛ سپس به عنوان اينكه چيز قابل ملاحظه اى در اسلام نيافتند، كنار رفتند و بيزارى جستند، و هدف آنها اين بود كه به اين وسيله در ايمان مؤمنان تزلزل ايجاد كنند و در آيه 72 سوره «آل عمران» مى خوانيم: «وَ قالَتْ طائِفَةٌ مِنْ اَهْلِ الْكِتابِ آمِنُوا بِالَّذى اُنْزِلَ عَلَى الَّذين آمَنُوا وَجْهَ النَّهارِ و اكْفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ»؛ (و جمعى از اهل کتاب [از یهود] گفتند: به آنچه بر مؤمنان نازل شده، در آغاز روز [به ظاهر] ایمان بیاورید؛ و در پایان روز، کافر شوید [(و به این وسیله مؤمنان را در ایمانشان متزلزل سازید]. شاید آنها [از آیین خود] باز گردند).
كوتاه سخن اينكه:
اوّلا: حكم توبه مرتد فطرى مخصوص كسانى است كه مرد و مسلمان‌ زاده باشند، و در آغاز، اسلام را بپذيرند و سپس از آن بازگردند، كسى كه اسلام را از آغاز بلوغ نپذيرد، مشمول احكام مرتد نيست!
ثانياً: كسانى كه در حال تحقيق باشند، مشمول اين حكم نيستند؛ حتّى اگر نتيجه تحقيق آنها بازگشت از اسلام و گرايش به آيين ديگرى باشد، مشروط بر اينكه سخنى برخلاف اسلام نگويند، كسى با آنها كارى ندارد و از مجازات ها معاف اند.
ثالثاً: هر گاه در برابر مرتد سكوت شود؛ بيم آن مى رود كه هر روز گروهى [مانند يهوديان در آغاز اسلام] به توطئه اى بر ضدّ مسلمين برخيزند؛ و براى در هم ريختن اعتقادات مردم و قيام بر ضدّ حكومت اسلامى از طريق اظهار ارتداد وارد شوند، و اينجا است كه هرج و مرج عظيمى در داخل جوامع اسلامى روى مى دهد. به خصوص اينكه كارهاى تخريبى معمولا آثار سريع دارد اسلام در برابر اين كار ايستاده و عكس العمل شديدى نشان داده است.(1)