آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

تعيين زمان «ظهور» امام زمان(عج) به چند نحو متصور است: 1. وقت ظهور را به طور دقيق و تفصيلى معين كنيم. 2. موعد ظهور به نحو اجمال تعيين گردد. مثلاً بگوييم: «هر گاه خدا اراده كند، حضرت ظهور خواهد كرد». 3. از طريق قواعد حساب و جفر به طور اجمال يا تفصيل به زمان ظهور حضرت علم پيدا كنیم. 4. بر اساس برخى از روايات، به طور كلى و اجمال به زمان ظهور آن حضرت اشاره گردد. مثل اینکه: شماره آن سال فرد است و در روز عاشورا است. از ميان این احتمالات تنها احتمال دوم و چهارم با روايات سازگار است.

تعيين نمودن زمان «ظهور» امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) به چند نحو متصور است:
1. اينكه تاريخ و وقت ظهور حضرت را به طور دقيق و تفصيلى معين كنيم كه در فلان سال و فلان ماه و فلان روز خواهد بود؛ اين احتمال باطل است؛ زيرا در هيچ روايتى به اين اشاره نشده است و مضافاً به اينكه در برخى از احاديث، تعيين كننده وقت ظهور مورد لعن قرار گرفته است.
2. اينكه موعد ظهور به نحو اجمال تعيين گردد؛ به اينكه بگوييم: «هر گاه خداوند اراده كند آن حضرت ظهور خواهد كرد». اين احتمال به طور حتم اشكالى نداشته و صحيح است.
3. اينكه از طريق قواعد حساب و جفر به طور اجمال يا تفصيل به زمان ظهور حضرت علم پيدا كرده و از آن خبر دهيم؛ اين احتمال گرچه در برخى روايات به آن اشاره شده(1)؛ ولى از سند معتبرى برخوردار نيست؛ خصوصاً آنكه تاريخ ظهور ممكن است مورد «بداء» و تجدید نظر واقع شود.
4. اينكه مطابق برخى از روايات به طور كلى و اجمال به زمان ظهور آن حضرت اشاره گردد؛ طبرسى از امام صادق(عليه السلام) نقل كرده كه: «لَا يَخْرُجُ‏ الْقَائِمُ‏ إِلَّا فِي‏ وَتْرٍ مِنَ السِّنِينَ سَنَةِ إِحْدَى أَوْ ثَلَاثٍ أَوْ خَمْسٍ أَوْ سَبْعٍ أَوْ تِسْعٍ»(2)؛ (قائم در سال وتر [فرد] ظهور خواهد كرد، سال يك يا سه يا پنج يا هفت يا نه) و نيز به سند خود از امام صادق(عليه السلام) نقل كرده كه فرمود: «يُنَادَى بِاسْمِ الْقَائِمِ فِي لَيْلَةِ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ وَ يَقُومُ فِي يَوْمِ عَاشُورَاءَ وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي قُتِلَ فِيهِ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ(عليه السلام)...»(3)؛ (به اسم قائم در شب بيست و سوم ماه رمضان ندا داده خواهد شد و در روز عاشورا قيام خواهد كرد و آن روزى است كه حسين بن على(عليه السلام) در آن روز به شهادت رسيد).
از ميان احتمالات بالا، تنها احتمال دوم و چهارم است كه با روايات سازگاري دارند و اشكالي ايجاد نمي كنند.(4)