آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اسحاق بن احمد در سیستان به دنیا آمد و در سال 322 هـ در بغداد نزد اسماعیلیان مشغول تحصیل بوده و به جمع شاگردان نسفى در خراسان پیوسته است. بعد از قتل نسفى در سال 332 هـ سجستانى جانشین وى شد. او یکى از نویسندگان پرکار اسماعیلیه است. گویند، بعد از سال 361 هـ  که کتاب «الافتخار» خود را نوشت توسط خلف بن احمد، حاکم سیستان به قتل رسید.

اسحاق بن احمد و در سیستان به دنیا آمد. گاه از وى با ابویعقوب سجزى نیز یاد شده است. از زندگانى وى اطلاعات چندانى در دست نیست. او در سال 322 هـ در بغداد نزد اسماعیلیان مشغول تحصیل بوده و به جمع شاگردان نسفى در خراسان پیوسته است. بعد از قتل نسفى در سال 332 هـ سجستانى جانشین وى شد. احتمال دارد که وى بعد از ابوحاتم رازى داعى کل منطقه ایران شده باشد. گویا قدرت رهبرى آن به منطقه عراق نیز کشیده شده و داعیان شمال عراق و بغداد نیز زیر نظر او فعالیت مى کرده اند. او یکى از نویسندگان پرکار اسماعیلیه است. ابویعقوب در مقابل انتقادات ابوحاتم به نسفى موضع گرفت و از استادش نسفى دفاع کرد و کتابى به نام النصرة نوشت. وى نیز معتقد بود که حضرت آدم(علیه السلام) شریعت نیاورده و دور ششم یعنى دور اسلام با آمدن محمد بن اسماعیل به پایان رسیده است و دور هفتم که دور الغاء شریعت است، آغاز گشته است. ابویعقوب کتابى در تأیید مطالب ابوحاتم و ردّ دیدگاههاى زکریاى رازى به نام اثبات النبوات نوشت و همان ادله ابوحاتم را درباره لزوم بعثت انبیاء بیان کرد. او در کتاب اثبات النبوات از اندیشه هاى اباحه گرانه خود در النصرة فاصله گرفت و به دیدگاههاى ابوحاتم و فاطمیان نزدیک شد.
گویند وى در آخر عمر از قرامطه جدا شد و به فاطمیان پیوست و این مسئله به وسیله خلیفه چهارم فاطمى المعزّلدین الله انجام گرفت و باعث شد که تمام قرامطه ایران به فاطمیان بپیوندند و کم کم قرامطه در تاریخ محو گردند. بنابر نظر واکر(1) او بعد از سال 361 هـ که کتاب الافتخار خود را نوشت توسط خلف بن احمد، حاکم سیستان به قتل رسید.
پل واکر در کتاب «تشیع فلسفى قدیم، نوافلاطون گرایى ابویعقوب سجستانى»(2)(کمبریج، 1993م) به ترکیب اندیشه هاى نوافلاطونیان با اصول عقاید اسماعیلى پرداخته است و نشان داده که چگونه اندیشه هاى نو افلاطونیان با عقاید اسماعیلیه نخستین ممزوج گشته است. سجستانى در کتاب دیگر خود «الینابیع» به اصول عقاید اسماعیلى پرداخته و آنان را به صورت موجز و مختصر بیان کرده است.
تمام کتب نامبرده از سجستانى به غیر از «النصرة» که مفقود شده است، به چاپ رسیده است. بعضى معتقدند کتاب «المحصول» نسفى و «النصرة» ابویعقوب به علت ترویج اباحه گرایى، از سوى فاطمیان مورد استقبال قرار نگرفت و نسخه هاى آن در طول زمان از بین رفت. (3)، (4)