آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«کوثر» از ماده كثرت، و در سوره کوثر به معنى خير كثير و بركت فراوان است. با توجه به شأن نزول آن و به قرینه کلمه «ابتر»، يكى از مصاديق بارز آن، فاطمه زهرا(س) است و در نسل برومند او تجلی کرده است. برخی امور مثل حوض کوثر، مقام نبوت، شفاعت و... نیز از دیگر مصادیق آن است.

«كَوْثَر» از ماده كثرت گرفته شده(1) و به همان معنا است امّا در قرآن معنى وسيع و گسترده اى دارد، و آن عبارت از خير كثير و بركت فراوان است، كه يكى از مصاديق بارز آن، فرزندان برومند و نسل ارزشمند و روشن ترين مصداق آن فرزندى همچون بانوى اسلام «سَيّدَةُ نِساءِ الْعالَمينَ مِنَ الْأَوَّلينَ والاْخِرينَ» فاطمه زهرا(عليها السلام) است. مفسران در معناى كوثر، احتمالات زيادى ذكر كرده اند تا آنجا كه فخررازى پانزده قول، و در تفسير روح المعانى از بعضى از مفسران، بيست و شش قول نقل كرده است كه مرحوم علامه طباطبائى در الميزان نيز به آن اشاره مى كند، و از جمله تفاسير مشهور آن همان حوض كوثر است كه تعلّق به پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) دارد و مؤمنان به هنگام ورود در بهشت از آن سيراب مى شوند.(2)
بعضى نيز آن را به مقام نبوت، يا قرآن، يا نهرى در بهشت، يا شفاعت تفسير كرده اند، و همان گونه كه گفتيم اين واژه معناى وسيعى دارد كه همه اينها و غير اينها را شامل مى شود و تعدّد مصداق هاى اين مفهوم، مانع از جامعيت مفهوم نيست و اين تفسيرهاى متعدّد، تضادى با هم ندارند.
مخصوصاً با توجه به شأن نزول ها، و با توجه به واژه «اَبْتَر» كه دشمنان آن را بر پيامبر(صلى الله عليه وآله) اطلاق مى كردند، يك مصداق روشن اين خير فراوان همان فرزندان و نسل برومند او است كه همگى از تنها دخترش فاطمه زهرا(عليها السلام) در سرتاسر كره زمين گسترش يافتند و به گفته بعضى، امروز جهان را پر كردند و اين چيزى است كه در آن زمان قابل پيش بينى نبود.
جمعى از مفسران اهل سنّت نيز صريحاً به اين موضوع، اشاره كرده اند. از جمله: فخررازى، سوّمين قولى را كه در تفسير كوثر نقل مى كند، همان اولاد و فرزندان او است، مى گويد: «به اين دليل كه اين سوره در پاسخ كسانى نازل شد كه او را به نداشتن فرزند مذكّر، مذمّت مى كردند، پس مفهومش اين است خداوند نسلى به او عطا مى كند كه در طول قرون و اعصار، باقى مى ماند، اين همه از اهل بيت(عليهم السلام) را كشتند ولى عالم از آنها پر است، در حالى كه از بنى اميّه كسى كه قابل اعتنا باشد در جهان باقى نمانده است، و چقدر در ميان فرزندان آن حضرت، از بزرگان علماء مانند: حضرات باقر و صادق و كاظم و رضا(عليهم السلام) و محمد نفس زكيه و امثال آنها ديده مى شود».(3)
در تفسير روح المعانى نيز آمده است كه: «بعضى از مفسران گفته اند كه: منظور از كوثر فرزندان و اولاد آن حضرت است؛ زيرا اين سوره به عنوان رد كسانى است كه به آن حضرت، عيب مى نهادند و او را اَبْتَر مى خواندند و بحمدالله امروزه چنان فرزندان او فزونى يافته اند كه سراسر كره زمين را پر كرده اند».(4)، (5)