آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

فرزندان امیرالمومنین(ع) که در کربلاء به شهادت رسیدند به جز امام حسین(ع) و حضرت ابوالفضل(ع) از این قرارند: 1- عبدالله بن على(ع). 2- عثمان بن على(ع). 3- جعفر بن على(ع). 4- ابوبكر بن على(ع).

از فرزندان امیرالمومنین(علیه السلام) که در کربلاء به شهادت رسیدند به جز امام حسین(علیه السلام) و حضرت ابوالفضل(علیه السلام) از این قرارند:

1. عبدالله بن على: مادرش «ام البنين» است. او از برادرش حضرت ابوالفضل(عليه السلام) هشت سال كوچكتر است و در وقت شهادت اميرمؤمنان(عليه السلام) 6 ساله بوده است و در روز عاشورا بيست و پنج سال داشت.

پس از شهادت عده اى از بنى هاشم، حضرت ابوالفضل(عليه السلام) برادران خويش ـ عبدالله، عثمان و جعفر ـ را احضار كرد و فرمود: برويد جان خود را فداى برادر و امام خويش نماييد تا شما را در پيشگاه خدا به حساب آورم و انتقام شما را از دشمنان بگيرم. (1)

عبدالله كه از ديگران بزرگتر بود به ميدان رفت و اين رجز را خواند:

«أَنَا بْنُ ذِي النَّجْدَةِ وَالاَْفْضالِ *** ذَاكَ عَلِيٌّ الْخَيْرِ فِي الاَْفْعالِ
سَيْفُ رَسُولِ اللهِ ذُوا النِّكالِ *** فِي كُلِّ يَوْم ظاهِرِ الاَْهْوالِ»

(من فرزند صاحب افتخار و فضيلت ها، على بن ابى طالبم كه در رفتار از همه بهتر است. او شمشير رسول خدا در سختى ها بود و در هر روز براى دشمنان مايه ترس و رعب بود). (2)

او دلاورانه مى جنگيد تا آنكه «هانى بن ثبيت» بر او حمله كرد و شمشيرش را بر سرش فرود آورد. عبدالله در خاك افتاد و با چهره اى خونين به شهادت رسيد. (3)

2. عثمان بن على: وى نيز از فرزندان «ام البنين» است كه دو سال از برادرش «عبدالله» كوچكتر است. او در زمان شهادت اميرالمؤمنين چهار ساله بود و در روز عاشورا بيست و سه سال داشت.

اما اينكه چرا امام على(عليه السلام) اسمش را عثمان ناميد مى گويند به سبب علاقه آن حضرت به عثمان بن مظعون، صحابى بزرگوار رسول الله بوده است.

از آن حضرت نقل شده است كه فرمود: «إِنَّما سَمَّيْتُهُ بِإِسْمِ أخي عُثْمانَ بْنِ مَظْعُونَ». (4)

هنگامى كه عبدالله بن على به شهادت رسيد، عباس به عثمان رو كرد و فرمود: «تَقَدَّمْ يا أَخِي»؛ (اى برادر! قدم پيش نه).

عثمان به سوى ميدان حركت كرد و اين رجز را مى خواند:

«إِنِّي أَنَا عُثْمانُ ذُوالْمَفاخِرِ *** شَيْخِي عَلِيٌّ ذُوالْفِعالِ الظّاهِرِ
وَابْنُ عَمٍّ لِلنّبِيِّ الطّاهِرِ *** أَخي حُسَيْنٌ خِيْرَةُ الاَْخايِرِ
وَسَيِّدُ الْكِبارِ وَالاَْصاغِرِ *** بَعْدَ الرَّسُولِ وَالْوَصِيِّ النّاصِر»

(منم عثمان، صاحب افتخارات و پدرم على، صاحب رفتار[نيك] روشن است. او پسر عمّ پيامبر پاك و برادرم حسين بهترين بهترين هاست. او سرور كهنسالان و جوانان است و پس از پيامبر و وصىّ[على]، يارى دهنده دين است).

عثمان همچنان رجز مى خواند و بى باكانه مى جنگيد، تا آنكه هدف تير «خولى بن يزيد» قرار گرفت و به پهلو بر زمين افتاد. سپس شخصى به پيش آمد و سر مبارك او را از بدن جدا ساخت. (5)

3. جعفر بن على: او كوچكترين فرزند ام البنين است كه دو سال پس از برادرش عثمان به دنيا آمد. او در عاشورا حدود بيست و يك سال داشت. (6)

وقتى كه آن دو برادرش به شهادت رسيدند، عباس، برادر كوچكش را نيز فرا خواند و به او فرمود: «تَقَدَّمْ إِلَى الْحَرْبِ حَتّى أَراكَ قَتيلا كَأَخَوَيْكَ، فَأَحْتَسِبُكَ كَما أَحْتَسِبْتُهُما»؛ (به سوى نبرد بشتاب، تا تو را مثل دو برادرت شهيد ببينم، پس آن را به حساب خدا بگذارم آنگونه كه آن دو را به حساب خداوند گذاشتم). (7)

جعفر به سوى ميدان گام نهاد در حالى كه اين رجز را مى خواند:

«إِنّي أَنَا جَعْفَرُ ذُوا الْمَعالِي *** اِبْنُ عَلِيِّ الْخَيْرِ ذُو النَّوالِ
ذَاكَ الْوَصِيُّ ذُوالسَّنا وَالْوالِي *** حَسْبِي بِعَمّي جَعْفَر وَالْخالِ
أَحْمِي حُسَيْناً ذِي النَّدى الْمِفْضالِ»

(منم جعفر، صاحب مراتب والا، پسر علىِ نيكوكار و بخشنده. آن كه وصىّ پيامبر و داراى مراتب بلند و ولايت است. مرا كافى است كه به عمويم جعفر و دايى ام افتخار كنم و برتر از آن، اينكه حسين(عليه السلام) آن صاحب فضائل و كرم را حمايت نمايم). (8)

او جنگيد و مجروح شد سرانجام «خولى بن يزيد» قاتل برادرش، بر او حمله ور گرديد و او را به شهادت رساند. (9)

4. ابوبكر بن على: نام او «عبيدالله» و مادرش «ليلى» دختر «مسعود بن خالد» بوده است. او اوّل كس از برادران امام حسين(عليه السلام) است كه براى جانبازى به ميدان رفت در حالى كه اين رجز را مى خواند:

«شَيْخي عَلِيٌّ ذوالفَخارِ الاَْطْوَلِ *** مِنْ هاشِمِ الصِّدْقِ الكَريمِ الْمُفْضِلِ
هذا حُسَيْنُ بْنُ النَبِيِّ الْمُرْسَلِ *** عَنْهُ نُحامِي بِالْحُسامِ الْمُصْقَلِ
تُفْديهِ نَفْسِي مِنْ أَخ مُبَجَّل»

(بزرگم على است آن صاحب افتخارات بزرگ، از نسل هاشم، آن راست كردار، بزرگوار بخشنده، اين حسين فرزند پيامبر فرستاده خداست كه با شمشير صيقل داده از او حمايت مى كنيم و جانم را فداى برادر بزرگوارم مى نمايم).

او جنگيد تا آنكه به دست «زحر بن بدر نخعى» به شهادت رسيد. (10)

مورخين، تعداد فرزندان بلافصل على(عليه السلام) را كه در كربلا به شهادت رسيدند شش نفر دانسته اند: 1. اباعبدالله الحسين(عليه السلام). 2. ابوالفضل العباس(عليه السلام). 3. عبدالله. 4. عثمان. 5. جعفر. 6. ابوبكر. (11)