آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خزائن جمع خزانه، به معنی محلی که اموال برای حفظ در آن جمع آوری می شود، می باشد و منظور از خزائن خداوند،  مقدورات الهی است که همه چیز در آن جمع است و خداوند هر مقدار از آن را که صلاح بداند ایجاد می کند؛ اما کسانی که خزائن را به مجموعه اموری که در عالم ماده وجود دارد منطبق می دانند با تعبیر عندنا در آیه سازگار نیست.

در آیات متعددى از قرآن مى خوانیم: خداوند خزائنى دارد، خزائن آسمانها و زمین از آنِ خدا است، و یا خزائن هر چیز نزد او است، از جمله در آیه 21 سوره «حجر» مى خوانیم: «وَ ان مِنْ شَىْ الاّ عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ الّا بِقَدَر مَعْلُوم»؛ (خزائن همه چیز تنها نزد ما است؛ ولى ما جز به اندازه معین آنرا نازل نمى کنیم).
«خزائن» جمع «خزانه» به معنى محلى است که انسان اموالش را براى حفظ در آن جمع آورى مى کند، و در اصل از ماده «خَزْن» (بر وزن وزن) به معنى حفظ و نگاهدارى چیزى است، بدیهى است، کسى اقدام به جمع آورى و اندوختن و حفظ چیزى مى کند که، قدرتش نامحدود باشد و نتواند در هر عصر و زمانى آنچه مى خواهد فراهم سازد، لذا در موقع توانائى، آنچه لزومش را احساس مى کند، براى موقع ضرورت مى اندوزد و در خزانه گردآورى مى کند.
ولى آیا، این مفاهیم در مورد خداوند تصور مى شود؟ مسلماً نه، به همین دلیل جمعى از مفسران مانند: «طبرسى» در «مجمع البیان»، و «فخر رازى» در «تفسیر کبیر»، و «راغب» در «مفردات»، خزائن اللّه را به معنى مقدورات الهى تفسیر کرده اند، یعنى همه چیز در خزانه قدرت خدا جمع است و هر مقدار از آن را لازم و صلاح بداند ایجاد مى کند.
در حالى که بعضى دیگر از مفسران بزرگ گفته اند: منظور از «خزائن خداوند» مجموعه امورى است که در عالم هستى و جهان ماده وجود دارد، اعم از عناصر و اسباب ایجاد آنها، در این مجموعه همه چیز به حدّ زیاد وجود دارد، ولى هر یک از فرآورده ها و موجودات خاص این عالم به مقدار محدودى ایجاد مى شود ، بى آن که امکان وجود تنها منحصر به آن باشد. (1)
این تفسیر، گرچه از نظر اصولى مسأله قابل قبولیست، ولى تعبیر به «عِنْدَنا»؛ (نزد ما) بیشتر با تفسیر اول هماهنگ است.
و به هر حال، انتخاب تعبیراتى مانند «خزائن اللّه» با این که با مفهوم معمولیش در مورد خداوند صادق نیست، به خاطر آن است که: خداوند مى خواهد با زبان خود مردم با آنها سخن بگوید.
ضمناً از آنچه گفتیم این نکته روشن شد که، تفسیر بعضى از مفسران، «خزائن» را به خصوص «آب و باران» و محدود ساختن آن در این مصداق معین، نه تنها دلیلى ندارد، بلکه متناسب با وسعت مفهوم آیه نیز نیست. (2)