آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«مَوْر» به گفته ارباب لغت معانى مختلفى دارد: حركت دورانى، موج و حركت سريع و رفت و آمد و گرد و غبارى كه باد آن را به هر سو مى برد. مناسب ترین معنا در اين جا همان حركت سريع است. اين حركت ممكن است همان حركت سريع به سوى مركز جهان به هنگام انقباض مجموعه عالم هستى بوده باشد و نيز ممكن است اشاره به حركت دَوَرانى عالم در مسير انبساط و انقباض مجموعه جهان باشد.

اين نام فقط يكبار در قرآن مجيد در سوره طور آيه 9 آمده كه بعد از اشاره به وقوع عذاب الهى و عدم وجود مانع و رادع از آن «اِنَّ عَذابَ رَبِّكَ لَواقِعٌ ما لَهُ مِنْ دافع» مى فرمايد: «يَوْمَ تَمُورَ السَّماءُ مَوْراً وَ تَسيرُ الْجِبالُ سَيْراً»؛ (اين در روزى است كه آسمان شديداً به حركت درمى آيد و كوه ها از جا كنده و متحرك مى شوند). «مَوْر» (بر وزن موج) به گفته ارباب لغت معانى مختلفى دارد: به معناى حركت دورانى و به معناى موج و حركت سريع و رفت و آمد و گرد و غبارى كه باد آن را به هر سو مى برد آمده است(1) و مناسب ترین معنا در اين جا همان حركت سريع است. اين حركت ممكن است همان حركت سريع به سوى مركز جهان به هنگام انقباض مجموعه عالم هستى بوده باشد و نيز ممكن است اشاره به حركت دَوَرانى عالم در مسير انبساط و انقباض مجموعه جهان باشد.
فخر رازى در ذيل اين آيه مى گويد: جمله «وَ تَسيرُ الْجِبالُ سَيْراً»؛ (كوه ها به سرعت حركت مى كنند) توضيحى براى حركت آسمان هاست؛ يعنى همان گونه كه اگر انسان سوار بر كشتى باشد و با سرعت در كنار ساحل پيش برود چنين به نظرش مى رسد كه تمام زمين ها و درخت ها در حركتند، همچنين آن روز كه كوه ها و به همراه آن انسان ها حركت مى كنند چنين به نظر مى رسد كه همه آسمان ها به حركت در آمده!(2) مفهوم اين سخن آن است كه آسمان ها در حقيقت حركت نمى كنند؛ بلكه در احساس بيننده چنين به نظر مى رسد ولى اين، خلاف ظاهر آيه است.(3)