آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ابن تیمیه در کتاب های خود ادعای اجماعاتی را می کند که هرگز وجود خارجی ندارد، بلکه علما در خیلی از موارد بر خلاف ابن تیمیه اجماع دارند. مثلا او می گوید تفاسیر و احادیث را ملاحظه کردم صحابه حتى یک آیه از آیات صفات یا احادیث صفات را خلاف ظاهر تأویل نکرده اند، یا اینکه اهل علم اجماع دارند بر اینکه آیه 55 مائده تنها در مورد على نازل نشده است و... درحالیکه علما بر خلاف آنها اجماع دارند.

کسى که به کتاب هاى ابن تیمیه مراجعه کند پى به ادّعاى اجماعاتى مى برد که هرگز وجود خارجى نداشته است؛ از باب نمونه:
او مى گوید: «... من تفاسیرى را که از صحابه نقل شده و احادیثى که از آنان روایت گشته و بیش از صد تفسیر بزرگ و کوچک را ملاحظه کردم، تا این ساعت نیافتم که یکى از صحابه حتى یک آیه از آیات صفات یا احادیث صفات را بر خلاف مقتضى و مفهوم معروف آن تأویل نماید».(1)
این در حالى است که کتب تفسیر مملوّ از نقل تأویلات صحابه است. و کسى که مى خواهد از آن ها مطّلع گردد باید به کتاب «الأسماء و الصفات» مراجعه کند که تمام تأویلات را ذکر کرده است.
دکتر بوطى مى گوید: « صحیح نیست که بگوییم در بین سلف کسى که در تفسیر آیات صفات یا برخى از آن ها، قائل به تأویل نبوده است».(2)
مجسّمه و مشبّهه چنین وانمود کرده اند که مذهب سلف، عدم تأویل و حمل نصوص بر ظواهر است و این اشاعره بوده اند که صفات را تأویل کرده و به تعطیلى کشانده اند، و این شایعه اى بیش نیست؛ زیرا سلف از صحابه و تابعین معتقد به تأویل صفات بوده اند، و کسى که تفسیر طبرى را مطالعه کند پى به این مطلب خواهد برد؛ از باب نمونه: طبرى با سندهاى خود از ابن عباس در تفسیر آیه:« یَوْمَ یُکْشَفُ عَنْ ساق»(3) شدّت است؛ زیرا عرب مى گوید: «کشف الحرب عن ساقها»؛ یعنى جنگ شدّت گرفت.(4)« وَالسَّماءَ بَنَیْناها بِأَیْد»(5) .(6)
همچنین وى در جاى دیگر مى نویسد: «أجمع اهل العلم بالنقل على أنها لم تنزل فى علىّ بخصوصه، و أنّ علیّاً لم یتصدّق بخاتمه فى الصلاة، و أجمع اهل العلم بالحدیث على أن القصّة المرویّة فى ذالک من الکذب الموضوع».
«اهل علم اجماع دارند بر اینکه این آیه (آیه 55 مائده) تنها در مورد على نازل نشده است و على هرگز انگشتر خود را در نماز به فقیر صدقه نداد. نیز اهل حدیث اجماع دارند که قصه اى که در این باره نقل شده است دروغى ساختگى است»
شأن نزول این آیه را در مورد امیرالمؤمنین(علیه السلام) و جریان صدقه دادن ایشان در حال رکوع مى دانند چنانچه برخى از متکلمین اهل سنت برخلاف ابن تیمیه اجماع را در نزول این آیه براى امیرالمؤمنین علیه السلام مى دانند مانند: قوشجى(7)، ایجى(8)، جرجانى(9)، تفتازانى(10) و...
از جمله اجماعت دروغین دیگر وى، در مورد ردّ قول ثعلبى است در حالیکه خودش در جاى دیگر قول او را مقبول مى داند امّا در موردى که ثعلبى روایتى درباره فضائل على(علیه السلام) نقل کرده مى نویسد: «أجمع اهل العلم بالحدیث على أنه لا یجوز الإستدلال بمجرد جز یرویه الواحد من جنس الثعلبى و...» «اهل علم اجماع دارند که استدلال به جز واحدى که امثال ثعلبى نقل کنند جایز نیست»(11).(12)