شیطان و هواى نفس آنقدر در تزیین اعمال و تسویل پیشروى مى کنند، که گناه را در لباس عبادت جلوه مى دهند، تا انسانها به عنوان عبادت اسیر دام گناه شوند. قرآن مجید در تعبیر زیبا و در عین حال هشدار دهنده اى مى فرماید:
«(قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالاَْخْسَرِینَ أَعْمَالا * الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِى الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَهُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً * أُولَئِکَ الَّذِینَ کَفَرُوا بِآیَاتِ رَبِّهِمْ وَلِقَائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَلاَ نُقِیمُ لَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَزْناً * ذَلِکَ جَزَاؤُهُمْ جَهَنَّمُ بِمَا کَفَرُوا وَاتَّخَذُوا آیَاتِى وَرُسُلِى هُزُواً); بگو: «آیا به شما خبر دهیم که زیانکارترین (مردم) در کارها، چه کسانى هستند؟ آنها که تلاشهایشان در زندگى دنیا گم (و نابود) شده; با این حال، مى پندارند که کار نیک انجام مى دهند!» آنها کسانى هستند که به آیات پروردگارشان و لقاى او کافر شدند; و به همین جهت، اعمالشان حبط و نابود شد! از این رو روز قیامت، میزانى براى آنها برپا نخواهیم کرد! (آرى،) این گونه است! کیفرشان دوزخ است، بخاطر آنکه کافر شدند، و آیات من و پیامبرانم را به سخریّه گرفتند!».
به عنوان مثال برخى عبادتى به نام جشن میلاد ولى عصر(عج) برپا مى کنند، ولى آن را آلوده به گناه مى سازند. در مجالس زنانه مولودى مى گیرند، امّا سر از رقص و پایکوبى در مى آورد، گناه در لباس عبادت و اطاعت!
یکى از منبرى هاى شهر ما، که انسان محترمى بود، بر فراز منبر خطاب به مردم مى گفت: «مردم! من نمى گویم از گناهانتان توبه کنید، بلکه به شما سفارش مى کنم که از عباداتتان توبه نمایید!». منظور عبادات تو خالى و بى روحى است که لفافه و لعاب گناهان است. کسانى که در مسیر سیر و سلوک گام بر مى دارند هواسشان باشد که پس از مدّت کوتاهى به خود مغرور نشوند و مدّعى «طىّ الارض» و هم سخن شدن با ملائکه و «مستجاب الدعوه شدن» و مانند آن نشوند! چرا که انسان هر چه به خداوند نزدیکتر شود و مقرّب تر گردد، باید تواضع و فروتنى اش بیشتر شود، نه کبر و غرور خود برتر بینى اش افزون مى گردد.
نتیجه اینکه باید مواظب دامها و وسوسه هاى رنگارنگ شیطان و هواى نفس باشیم، که اگر اراده کنیم موفّق خواهیم شد، و بدون شک خدا کمک خواهد کرد.
سلطه شیطان چگونه است؟
سؤال: طبق آنچه از بعضى آیات و روایات استفاده مى شود، شیطان بر انسان مسلّط مى شود، و دراین صورت آدمى اختیارى از خود نخواهد داشت. با توجّه به این مطلب چرا خداوند او را بر کارى که بى اختیار انجام مى دهد تهدید به عذاب الیم مى کند؟
جواب: پاسخ این سؤال در آیه شریفه 100 سوره نحل آمده است. توجّه کنید: «(إِنَّمَا سُلْطَانُهُ عَلَى الَّذِینَ یَتَوَلَّوْنَهُ وَالَّذِینَ هُمْ بِهِ مُشْرِکُونَ); تسلّط او (شیطان) تنها بر کسانى است که او را به سرپرستى خود برگزیده اند، و آنها که نسبت به خدا شرک مىورزند».
بنابراین، تا انسان به شیطان چراغ سبز نشان ندهد، وارد خانه دلش نمى شود. آدمى، تا گذرنامه ورود به کشور جان را به شیطان ندهد، وارد این کشور نمى شود. آرى! شیطان با زور و فشار وارد حریم دیگران نمى شود، بلکه گامهاى ابتدایى و مقدّمات کار را خود انسانها مى چینند هر چند در گامهاى بعد ممکن است اختیار از دست آنها خارج گردد. همانند انسانى که به اختیار خود در سرازیرى شروع به دویدن مى کند، که گامهاى اوّلیه را با اختیار خودش بر مى دارد، ولى در ادامه اختیار را از دست مى دهد، و در نهایت سقوط مى کند.
