مدّتى جبرئیل امین بر پیامبر خدا نازل نشد، و آن حضرت وحى الهى دریافت نکرد. این مدّت را 15 روز یا کمتر یا بیشتر تا 40 روز گفته اند. دشمنان اسلام، و مشرکان مکّه این مطلب را بهانه کرده، و بر علیه حضرت رسول(صلى الله علیه وآله) سم پاشى کردند. گفتند: «قطع وحى دلیل بر خشم و غضب خداوند نسبت به پیامبر مسلمانان، و عدم رضایت پروردگار از اوست!».
این سخنان بى اساس در سرتاسر مکّه پخش شد. و بدین وسیله مسلمانان و پیامبر اسلام تحت فشار قرار گرفتند. خداوند متعال براى دفع این اتّهام، و شکستن توطئه بت پرستان، آیات سوره ضحى را نازل کرد که پروردگارت تو را رها نکرده، و از تو خشمگین نیست.
فلسفه قطع موقّت وحى:
دانشمندان و مفسّران دو علّت براى قطع موقّت وحى بیان کرده اند:
الف) همه بفهمند آنچه پیامبر مى گوید از خودش نیست، بلکه از سوى خداست، که به وسیله پیک وحى بر او نازل مى شود. ضمناً بهانه برخى از مشرکان که گاه تقاضاهاى نامعقولى داشتند قطع مى شد. مثل اینکه به آن حضرت مى گفتند: چرا یک مرتبه تمام قرآن را بر مردم نمى خوانى؟ پاسخ این سؤال با توجّه به قطع وحى روشن شد، که تا چیزى بر آن حضرت وحى نشود، او نمى تواند براى مردم مطلبى بیان کند.
ب) گروهى از دانشمندان یهود خدمت رسول خدا(صلى الله علیه وآله) رسیدند تا با سؤالاتى آن حضرت را بیازمایند. آنها دو سؤال پیچیده تاریخى، و یک سؤال علمى فلسفى به شرح زیر مطرح کردند:
1. حقیقت و ماهیّت روح چیست؟
2. ذوالقرنین که بود؟ برنامه اش چه بود؟
3. اصحاب کهف چه کسانى بودند؟ و عاقبت آنها چه شد؟ پاسخ این سؤال اهمیّت فراوانى داشت، چون حادثه اى بود که پس از نزول تورات و انجیل رخ داد، و اثرى از آن در آن دو کتاب نبود.
طبق روایات، حضرت رسول بدون آنکه انشاءالله بگوید، به آنها وعده کرد که روز بعد پاسخ هر سه سؤال آنها را بدهد. خداوند براى ترک إن شاءالله 15 تا 40 روز وحى را قطع کرد، تا به همه مسلمانان یادآورى کند که تمام کارها با مشیّت و اراده او انجام خواهد شد. اگر اراده اش بر انجام کارى تعلّق نگیرد انجام نخواهد شد.
این داستان به ما مى آموزد که فقط به دامان لطف او دست توسّل بزنیم، و خود را در هیچ کارى مستقل ندانیم. سنّت بدى در هواپیمایى جمهورى اسلامى ایران بود و آن اینکه هنگام فرود هواپیما سر میهماندار ضمن خسته نباشید، و تشکّر از مسافران، بدون آنکه إن شاءالله بگوید به آنها خبر مى داد که چند دقیقه دیگر به سلامت فرود خواهند آمد. ولى اخیراً بحمدالله و به برکت حکومت اسلامى با اضافه کردن جمله زیباى إن شاءالله، این کار انجام مى شود.
خلاصه اینکه تأخیر در ابلاغ وحى درسى شد براى همه مسلمانان، که مشیّت و خواست و اراده خداوند را در تمام برنامه ها و وعده ها و کارها در نظر داشته باشند.
