قسم هاى یازده گانه به موجودات با عظمت، مقدّمه اى بود براى بیان مطلبى بسیار مهم، و آن اینکه: «اگر انسان تزکیه نفس کند، و رذائل اخلاقى را از وجودش شستشو دهد، رستگار خواهد شد. و در یک جمله کوتاه: «رستگارى در گرو تهذیب نفس است» (قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاهَا).
سؤالى که اینجا خودنمایى مى کند، این است که چه ارتباطى بین قسم به خورشید و ماه و شب و روز و زمین و آسمان و روح انسان و خالق آن، با تزکیه نفس وجود دارد، که خداوند براى بیان اهمیّت مبارزه با هواى نفس به آن موجودات با عظمت و خالق آنها قسم یاد کرده است؟
به تعبیر دیگر، چه ارتباطى بین «مقسم به» و «مقسم له» وجود دارد؟
پاسخ: خداوند متعال مى خواهد به بشر بگوید که: اى انسان! همه چیز را براى سعادت تو فراهم کردم، خورشید و ماه و زمین و آسمان را مسخّر تو قرار دادم، شب و روز را براى استراحت و فعالیّتت خلق کردم، از روح با عظمتى در جسم تو دمیدم، و خوبیها و بدیها را به تو الهام کردم، تا تو به تهذیب نفس و پاکسازى دل از هوا و هوسها و اخلاق سوء و زشت بپردازى، و بدین وسیله خود را رستگار و سعادتمند نمایى. دامن همّت به کمر زن، و پله هاى سعادت و ترقّى را یکى پس از دیگرى طى کن، تا به مقاماتى که لیاقت و شایستگى دارى برسى، و خلیفه شایسته اى براى خدا باشى!
بنابراین بین قسم هاى یازده گانه و تهذیب نفس، ارتباط تنگاتنگى وجود دارد.
