چرا خداوند این قدر به بادها قسم خورده است؟ آیا بادها در این حدّ از اهمیّت هستند که خداوند بطور مکرّر به آن سوگند یاد کند؟
براى روشن شدن پاسخ این سؤال، باید به مأموریّت بادها از سوى خداوند متعال اشاره کرده، سپس اندکى پیرامون عظمت کار آنها بحث کنیم; بادها در راستاى خدمت به انسان که خلیفة الله است، پنج مأموریّت مهم به شرح زیر دارند:
1. آبیارى کره زمین
آبیارى تمام زمینهاى خشک و نیازمند به آب بر عهده بادهاست. بادها ابرها را حرکت داده، و در موقع لزوم آنها را به هم پیوند مى دهند تا باران نازل شود. اگر باد نباشد، آبهاى تبخیر شده بر فراز دریاها، تشکیل ابر داده، و بارانهاى حاصل از آن دوباره به دریاها ریخته، و یک قطره از آن به زمینهاى خشک نمى رسد. و در نتیجه تمام خشکیهاى کره زمین تبدیل به کویرى سوزان و بیابانى بى آب و علف مى گردد، زیرا منبع چشمه ها، نهرها، رودخانه ها و چاههاى عمیق و نیمه عمیق باران است، و اگر مدّتى باران نبارد تمام اینها خشک مى شود. بنابراین، یکى از وظایف مهم و سرنوشت ساز بادها، آبیارى کره زمین است.
2. بارور کردن گیاهان
یکى دیگر از مأموریّتهاى بادها، بارور کردن گیاهان است. مى دانیم گیاهان و درختان در عالم خود بخش هاى نرو ماده دارند. در بسیارى از گیاهان و برخى از درختان عضو نر گردهایى تولید مى کند، که نطفه گیاه محسوب مى شود، و باید از قسمت نر به عضو ماده گیاه منتقل گردد، یا از گیاه و درخت نر به گیاه و درخت ماده منتقل شود. موجودات مختلفى وظیفه انتقال را بر عهده دارند، که مهمترین آنها باد است. بنابراین، اگر یک سال در منطقه اى باد نوزد بسیارى از درختان و گیاهان میوه نخواهند داد. پر بودن سبدهاى میوه شما حاکى از آن است که بادها مأموریّت خویش را بخوبى به انجام رسانیده اند. برخى از مفسّرین معتقدند آیه شریفه «(وَأَرْسَلْنَا الرِّیَاحَ لَوَاقِحَ); ما بادها را براى بارور ساختن فرستادیم» اشاره به همین مطلب دارد.
3. تعدیل هوا
هوا در مناطق گرمسیر داغ، و در مناطق قطبى سرد است. بادها، گرماى مناطق استوایى را به سمت مناطق قطبى هدایت، و سرماى طاقت فرساى آن را تخفیف داده، و سرماى مناطق قطبى را به سمت مناطق استوایى آورده، و گرماى سوزان این مناطق را کاهش داده، و بدین شکل درجه هواى مناطق سردسیر و گرمسیر را تعدیل مى کنند. به عبارت دیگر، کره زمین شاهد دو جریان باد بر سطح خویش مى باشد، نخست بادهاى غیر منظّم، که از نظر زمانِ شروع و پایان یا مسیر وزیدن نظم خاصّى ندارد. دیگر بادهاى منظّم است. که به عنوان نمونه به دو مورد از آن اشاره مى کنیم:
الف) بادهایى که از شمال و جنوب کره زمین به سمت مناطق استوایى مىوزد.
ب) بادهایى که از مناطق استوایى به سمت قطب شمال و جنوب مىوزد، که این دو سلسله بادهاى منظّم مأمور تعدیل هواى کره زمین هستند.
ضمناً هر گاه بر اثر تابش آفتاب به نقطه اى از هوا، هواى آن قسمت از هم باز شود، به هواى اطراف خود فشار مى آورد و بدین وسیله باد تولید مى شود.
4. جابجایى هوا
از دیگر وظایف بادها، جابجایى هواست. هواى شهرها، مخصوصاً شهرهاى بزرگ، به علل مختلف آلوده است. اگر نسیمى نوزد، و این هواى آلوده را به خارج شهر منتقل نسازد، و هواى پاک و تمیزى جایگزین آن نسازد، مردم خفه مى شوند.
نقل مى کنند که بخاطر همین حادثه برخى از شهروندان یک شهر اروپایى جان باختند. بدین جهت هنگامى که در شهرهاى بزرگ نسیم کافى نمىوزد از پیرمردان، کودکان، بیماران، مخصوصاً کسانى که بیمارى ریوى دارند، مى خواهند که به مراکز شلوغ و پر رفت و آمد شهر رفت و آمد نکنند، یا از ماسکهاى مخصوص استفاده نمایند.
5. تولید امواج در دریاها
در مباحث گذشته که پیرامون جزر و مدّ دریاها بحث شد، گفتیم که اگر امواج دریاها نبود، و آب دریاها راکد مى شد، تمام موجودات دریا مى مردند. هنگامى که باد و طوفان بر سطح دریاها مى زود امواج ایجاد مى شود، واین امواج اکسیژن را با آب مخلوط نموده و حیات را به دریا باز مى گرداند.
خلاصه اینکه بادها منابع زندگى انسانها را تأمین مى کنند. آب، گیاهان، درختان، هواى مطبوع و دلخواه، زندگى دریاها، همه و همه مرهون حُسن انجام وظیفه بادهاست.
خوانندگان محترم! با توجّه به آنچه در بالا گذشت تصدیق مى فرمایید که قسم هاى قرآن چقدر اهمیّت دارد. و از سوى دیگر تمام چیزهایى که در این عالم مشاهده مى کنیم ساده و بى حکمت نیست، بلکه هر چه هست دقیق و حکیمانه است. عالم هستى بسان کتابى است که یک نقطه بى حساب در آن نیست. ساده آنها هستند که آفرینش جهان را ساده پنداشته اند. بنابراین به هر پدیده اى از جهان هستى برخورد مى کنیم باید پیرامون آن اندیشه و تفکّر کنیم، تا سطح معرفت ما بالا رود.
نکته دوم: تفسیر مقسم به
پس از مباحث نسبتاً مفصّلى که پیرامون قسم ها داشتیم، اکنون باید دید که این همه سوگندِ مهم براى بیان چه مطلب با اهمیّتى است؟
آیه 7 سوره مرسلات (إِنَّ مَا تُوعَدُونَ لَوَاقِعٌ) پاسخ این سؤال را مى دهد. یعنى: بعث و نشور، ثواب و عقاب، حساب و جزا، همه حق است، و تردیدى در هیچ کدام نیست.
برخى نیز معتقدند که وعده مورد اشاره در آیه مذکور، اشاره به تمام وعده هاى الهى، اعم از وعده هایى که به نیکان و بدان در دنیا، یا در آخرت داده، مى شود. ولى آیات بعد، که نشانه هاى این روز موعود را بیان مى کند، نشان مى دهد که منظور فقط وعده قیامت است.
در ضمن گرچه در این آیه استدلالى بر مسأله معاد نشده، و تنها به ادّعا قناعت گردیده، ولى لطف مطلب اینجاست که در قسمهاى پیشین مطالبى آمده که خود از دلایل معاد است; از جمله زنده شدن زمینهاى مرده بوسیله نزول بارانها که خود نمونه اى از صحنه قیامت است. و دیگر نزول تکالیف الهى بر پیامبران و ارسال رسل که بدون وجود معاد نامفهوم است، که این خود نشان مى دهد که وعده رستاخیز قطعى است.
نکته سوم: پیوند قسم ها با مقسم به
در مباحث پیشین پیرامون سوگندهاى پنجگانه و مقسم به (حتمیّت عذاب الهى) سخن گفته شد. آخرین مطلبى که در این بحث باید به آن اشاره شود پیوند قسم ها با مقسم به است. قرآن مجید مى خواهد به ما بفهماند که همان خدایى که ابرها را بوسیله بادها به زمینهاى خشک و مرده هدایت نموده، و با نزول باران آن زمینها را پس از مرگ دوباره زنده مى کند، روز قیامت نیز مى تواند انسانهاى مرده را زنده کند. بنابراین، انسانهایى که منظره مرگ و حیات گیاهان را هر ساله نظاره گرند، و در پس هر زمستانى شاهد حیات و رستاخیز مجدّد زمین مرده توسّط بارانهاى پربرکتند، چگونه همچنان بر مرکب شیطان سوارند، و از رستاخیز خود غافل؟!
خداوند متعال در آیه 39 سوره فصّلت به این درس توحیدى اشاره کرده، و آن را از نشانه هاى عظمت خویش مى شمارد. توجّه کنید:
«(وَمِنْ آیَاتِهِ أَنَّکَ تَرَى الاَْرْضَ خَاشِعَةً فَإِذَا أَنزَلْنَا عَلَیْهَا الْمَاءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ إِنَّ الَّذِى أَحْیَاهَا لَمُحْىِ الْمَوْتَى إِنَّهُ عَلَى کُلِّ شَىْء قَدِیرٌ); و از آیات او این است که زمینى را خشک (و بى جان) مى بینى، امّا هنگامى که آب (باران) بر آن مى فرستیم به جنبش در مى آید و نموّ مى کند; همان کسى که آن را زنده کرد، مردگان را نیز زنده مى کند; او بر هر چیز تواناست».
همان گونه که در آیه شریفه آمده، خداوند متعال یکى از دلایل ششگانه معاد را بازگشت حیات و زندگى به زمین مرده، و روییدن گیاهان و درختان در فصل بهار مى داند.
نتیجه اینکه رابطه قسمها با مقسم به آن است که همان گونه که خداوند بوسیله بادها و بارانها زمینهاى مرده را زنده مى کند، انسانهاى مرده را نیز زنده خواهد کرد و پاداش و کیفرى که وعده داده، به آنها خواهد داد.
