در مورد آسمان و ستارگان که خداوند متعال به این دو سوگند یاد کرده بحث کوتاهى داشتیم، و تفکّر و اندیشه پیرامون این مخلوقات شگفت انگیز جهان آفرینش، ما را به سمت توحید و آفریننده آنها سوق داد، و به همان نسبت که اندیشه و مطالعات هر کس در مورد آنها عمیق تر باشد، بر عمق و غناى ایمانش به خالق آنها نیز افزوده مى گردد.
در ادامه و به عنوان مقسم له (آنچه خداوند براى آن قسم یاد کرده) به مسئله مهمّ قیامت و جهان پس از مرگ اشاره شده، که مکمّل بحث توحید و یکتاپرستى است. و از آنجا که در دادگاه عدل الهى در روز قیامت یکى از مهمترین امور، بلکه قوام دادگاه به پرونده متّهمین است، لهذا ابتدا اشاره اى به نامه اعمال بندگان مى کند:
«(إِنْ کُلُّ نَفْس لَّمَّا عَلَیْهَا حَافِظٌ); قسم به آسمان و ستارگان درخشان که هر کس مراقب و محافظى دارد».
فرشتگانِ محافظِ اعمالِ ما انسانها بسیار دقیقند. ریز و درشت را مى نویسند، و چیزى از قلم آنها نمى افتد. آنها حتّى از نیّتهاى ما اطّلاع دارند. شخصى از امام موسى بن جعفر(علیه السلام) پرسید. دو فرشته اى که مأمور ثبت اعمال انسان هستند، آیا از اراده و تصمیم باطنى او به هنگام گناه یا کار نیک نیز با خبر مى شوند؟
امام(علیه السلام) فرمود: آیا بوى چاه فاضلاب و عطر یکى است؟
راوى عرض کرد: نه!
امام فرمود: هنگامى که انسان نیّت کار خوبى کند نفسش خوشبو مى شود! فرشته اى که در سمت راست است (و مأمور ثبت حسنات مى باشد) به فرشته سمت چپ مى گوید: برخیز که او اراده نیک کرده است.... امّا هنگامى که اراده گناهى کند نفسش بدبو مى شود! فرشته سمت چپ (که مأمور ثبت گناهان است به فرشته سمت راست مى گوید برخیز که او اراده معصیت کرده است...).
آرى، افکار و نیّات درونى، آثارى بر جسم و روح انسان مى گذارد که فرشتگان از آن آثار پى به نیّات ما مى برند.
به قول شاعر: «از کوزه برون همان تراود که در اوست».
