«تغافل منفي» اين است كه انسان واقعيت ها را بداند و باور داشته باشد كه زندگى دنيا ناپايدار است؛ ولى با اين حال، چنان از كنار اين مسايل بگذرد كه گويى هيچ چيزى نمى داند و نمى بيند. «تغافل مثبت» اين است كه انسان، چيزهايى را بداند كه پنهان كردن آن لازم يا پسنديده است، مانند پنهان ساختن عيوب ديگران. با این حال تغافل يكى از اصول مهم زندگى آرام بوده و پيشوايان بزرگ اسلام در گفتار و عمل، نسبت به اين مسئله تأكيد كرده اند. به يقين اگر انسان ها اصل «تغافل» را از زندگى خود حذف كنند، گرفتار دردسرهاى بى دليل خواهند شد.

آیات و روایات بسیاری آدمی را در همه عرصه های اعتقادى، گفتار، شهادت، قضاوت و... از و تصمیم گیری بر پایه گمان برحذر داشته و او را به پیروی از «علم» و «یقین» توصیه می کنند. از این رو خداوند می فرماید: «از آنچه به آن علم ندارى پیروى مکن». اعتماد به گمان و اخبار غیرموثق نتایج زیان باری در پی دارد از جمله: پایمال شدن حقوق، به خطر افتادن آبروی مومنین، عادت مردم به زودباوری و از بین رفتن روحیه تحقیق و پژوهش، از بین رفتن استقلال فکری و زمینه سازی برای پذیرش تبلیغات سوء، قضاوت های و تصمیمات عجولانه.