آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

این تعبیر اشاره به این است که حتی پرستش دو معبود هم غلط است چه رسد به پرستش معبود های متعدد، یا اینکه همه معبودهای باطل یکی هستند و نباید آنها را پرستید، یا اینکه مطلق معبود غیر الله یعنی بت ها که آنها را واسطه برکت می دانستند را نفی می کند و یا ناظر به نفی عقیده دوگانه پرستان می باشد.

خداوند در آیه 51 سوره «نحل» به نفى شرک مى پردازد، در آغاز مى گوید: (خداوند دستور داده که دو معبود براى خود انتخاب نکنید، معبود تنها یکى است)؛ «وَ قَالَ اللهُ لا تَتَّخِذُوا إلهینِ اثْنَینِ إنّما هُوَ إِلهٌ واحِدُ».
همان طور که مى بینیم در این آیه تنها نفى دو معبود شده است، در حالى که مى دانیم مشرکان عرب، بت ها و معبودهاى بسیار زیادى داشته، و بتخانه هاى آنها مملو از انواع و اشکال بت هاى مختلف بود، این تعبیر، ممکن است اشاره به یکى ازچند نکته و یا همه نکات زیر باشد:
1ـ آیه مى گوید حتى پرستش دو معبود غلط است تا چه رسد به پرستش معبودهاى متعدد و به تعبیر دیگر حداقل را بیان کرده تا بقیه به طور مؤکدترى نفى شوند؛ زیرا هر عددى را بخواهیم مافوق واحد انتخاب کنیم باید از دو بگذریم.
2ـ در اینجا همه معبودهاى باطل، یکى محسوب شده، مى گوید: آنها را در مقابل حق قرار ندهید و دو معبود (حق و باطل) را نپرستید.
3ـ عرب هاى جاهلى در حقیقت دو معبود براى خود انتخاب کرده بودند؛ معبودى که خالق و آفریننده جهان است یعنى «الله» که به او اعتقاد داشتند، و دیگر معبودى که او را واسطه میان خود و «الله» و منشأ خیر و برکت و نعمت مى دانستند، یعنى بت ها.
4ـ ممکن است آیه فوق، ناظر به نفى عقیده «ثنویین» (دو گانه پرستان) همانها که قائل به خداى خیر و خداى شر بودند، باشد، چرا که آن ها منطقى هر چند ضعیف و نادرست براى خود در این دو گانه پرستى داشتند ولى بت پرستان عرب، حتى این منطق ضعیف را هم نداشتند.
مفسر بزرگ مرحوم طبرسى در ذیل همین آیه جمله لطیفى از بعضى از حکما نقل مى کند و آن این که: «پروردگار به تو دستور داده است: دو معبود را مپرست، اما تو آن همه معبود براى خود ساختى، نفس سرکش تو بتى است، و هوى و هوست بت دیگر و دنیا و هدف هاى مادیت بت هاى دیگر، تو حتى در برابر انسانها سجده مى کنى؛ تو چگونه یگانه پرستى!؟ (1)