آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

درباره چگونگی اطلاع یافتن امام زمان(عج) از وقت ظهور چند احتمال وجود دارد: 1- آن حضرت به خاطر رواياتى كه از اجدادش رسيده به زمان ظهور خود آگاهى دارد. 2- ایشان به طور اعجاز از زمان ظهورش آگاهى پیدا می کند. 3- اينكه حضرت(ع) توسط علم و آگاهی خود و بررسی شرایط وقت مناسب برای ظهور را دريابد. از بین این سه احتمال مورد دوم مطابق روايات و عقل است.

درباره اين سؤال كه امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) چگونه از زمان مناسب برای ظهور خود آگاهی می یابد؟ بايد ديد اين سؤال از ديدگاه شخص غير شيعى مطرح گشته يا از شخص شيعه امامى مطرح گرديده است. در صورتى كه سؤال از شخص غير امامى مطرح گردد دو گونه مى توان به او پاسخ داد:
الف: اينكه اين موضوع را بايد همانند ساير مسائل اجتماعى بررسى كرد به اين معنا كه هرگاه مصلحت اسلام و بشريت اقتضاى ظهور حضرت را داشته باشد به طور حتم امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) ظهور خواهد كرد.
ب: اينكه امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) از آنجا كه از جانب خداوند متعال مورد تأييد است دستور ظهورش را مستقيماً از جانب او خواهد گرفت.
و در صورتى كه سؤال از شخصى امامى است در جوابِ سؤال او چند طرح و نظر داده شده است:
1. اينكه آن حضرت به جهت رواياتى كه از آباء و اجدادش رسيده به زمان ظهور خود آگاهى دارد؛ البته اين احتمال در ادله نقلى به آن اشاره اي نشده است.
2. اينكه امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) به طور اعجاز از زمان ظهورش آگاهى دارد به اين نحو كه خداوند هنگام رسيدن وقت ظهورش، معجزه اى ايجاد خواهد كرد و حضرت با آن، به وظيفه اش كه همان ظهور است التفات پيدا مى كند. در روايات اشاره به اين احتمال شده است:
راوندی از امام كاظم(عليه السلام) در حديثى که سندش مرسل است راجع به حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه) نقل كرده كه فرمود: «إِذَا حَانَ وَقْتُ خُرُوجِهِ انْتَشَرَ ذَلِكَ الْعَلَمُ مِنْ نَفْسِهِ وَ أَنْطَقَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَنَادَاهُ اخْرُجْ يَا وَلِيَّ اللَّهِ فَاقْتُلْ أَعْدَاءَ اللَّهِ وَ لَهُ سَيْفٌ‏ مُغْمَدٌ إِذَا حَانَ وَقْتُ خُرُوجِهِ اقْتَلَعَ ذَلِكَ السَّيْفُ مِنْ غِمْدِهِ وَ أَنْطَقَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَنَادَاهُ السَّيْفُ اخْرُجْ يَا وَلِيَّ اللَّهِ فَلَا يَحِلُّ لَكَ أَنْ تَقْعُدَ عَنْ أَعْدَاءِ اللَّهِ ...»(1)؛ (هر گاه وقت خروج حضرت برسد، علمی الهی در حضرت ایجاد می شود که به او می گوید: اى ولى خدا! خروج كن و دشمنان خدا را به قتل برسان. ایشان دارای شمشيرى است که هنگام رسیدن وقت ظهور از غلافش ‍ بيرون مى آيد و به حضرت مى گويد: اى ولى خدا! خروج كن كه براى تو حلال نيست از دشمنان خدا صرف نظر كنى ...).
صدوق نيز از مفضل بن عمر نقل كرده كه از امام صادق(عليه السلام) درباره تفسير جابر سؤال كردم؟ حضرت فرمود: «...
إِنَّ مِنَّا إِمَاماً مُسْتَتِراً، فَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِظْهَارَ أَمْرِهِ نَكَتَ فِي قَلْبِهِ نُكْتَةً، فَظَهَرَ وَ أَمَرَ بِأَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ»(2)؛ (همانا از ما امامى است که پنهان می باشد، هر گاه خداوند اراده كند تا او را از پرده غيبت به در آورد در قلب او علامتى القاء مى کند و او به دستورات خداوند سفارش خواهد كرد).
در حديثى از امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) رسيده كه فرمود: «عِلْمُنَا عَلَى ثَلَاثَةِ أَوْجُهٍ: مَاضٍ، وَ غَابِرٌ، وَ حَادِثٌ؛ أَمَّا الْمَاضِي فَتَفْسِيرٌ، وَ أَمَّا الْغَابِرُ فَمَوْقُوفٌ، وَ أَمَّا الْحَادِثُ فَقَذْفٌ فِي الْقُلُوبِ، وَ نَقْرٌ فِي الْأَسْمَاعِ، وَ هُوَ أَفْضَلُ عِلْمِنَا ...»(3)؛ (عِلم ما اهل بيت بر سه نوع است: علم به گذشته و آينده و حادث: علم گذشته تفسير است، علم آينده موقوف است و علمِ حادث، انداختن در قلوب و زمزمه در گوش هاست، اين بخش بهترين علم ماست).
3. اينكه حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه) با آن ذكاوت و علمی كه دارد وقت ظهور را دريابد.
از بین این سه احتمال، مورد دوم مطابق روايات و عقل است.(4)