‏    تقیه یا یک سپر دفاعى

درست است که گاهى انسان بخاطر هدفهاى عالیتر، بخاطر حفظ شرافت، بخاطر تقویت حق و کوبیدن باطل حاضر است از جان عزیز خود نیز در این راه بگذرد، ولى آیا هیچ عاقلى میتواند بگوید جایز است انسان بدون هدف مهمى، جان خود را بخطر اندازد؟

اسلام صریحاً اجازه داده که انسان در موردى که جان یا مال و ناموس او در خطر است و اظهار حق، هیچگونه نتیجه و فایده مهمى ندارد، موقتاً از اظهار آن خوددارى کند و به وظیفه خود به طور پنهانى عمل نماید، چنانکه قرآن در آیه 28 سوره آل عمران خاطر نشان ساخته، و با تعبیر دیگر در آیه 106 سوره نحل میفرماید الامن اکره و قلبه مطمئن بالایمان: مگر کسى که از روى اجبار (چیزى بر خلاف ایمان اظهار میکند) و قلب او با ایمان مطمئن و آرام است.

تواریخ و کتب حدیث اسلامى نیز سر گذشت «عمار» و پدر و مادرش را فراموش نکرده که در چنگال بت پرستان گرفتار شدند و آنها را شکنجه دادند که از اسلام بیزارى بجویند، پدر و مادر عمار از این کار خوددارى کردند و به دست مشرکان کشته شدند ولى عمار آنچه را که آنها میخواستند با زبان اظهار داشت و سپس گریه ـ کنان، از ترس خداوند بزرگ، به خدمت پیامبر (صلى الله علیه وآله) شتافت، پیامبر به او فرمود: ان عادوا لک فعدلهم: اگر باز هم گرفتار شدى و از تو خواستند آنچه میخواهند بگو و به این وسیله اضطراب و وحشت و گریه او را آرام ساخت.

نکته اى که باید کاملا به آن توجه داشت این است که تقیه در همه جا یک حکم ندارد بلکه گاهى واجب و گاهى حرام و زمانى نیز مباح میباشد.

وجوب تقیه در صورتى است که بدون فایده مهمى جان انسان بخطر بیفتد، اما در موردى که تقیه، موجب ترویج باطل و گمراه ساختن مردم و تقویت ظلم و ستم گردد تقیه حرام و ممنوع است.

روى این اساس تمام ایراداتى که در این زمینه شده پاسخ داده خواهد شد. در حقیقت اگر خرده گیران در این باره تحقیق میکردند، واقف مى شدند که شیعه در این عقیده تنها نیست بلکه مسئله تقیه در جاى خود یک حکم قاطع عقلى و موافق فطرت انسانى است(1).

زیرا تمام مردم عاقل و خردمند جهان هنگامى که خود را بر سر دو راهى ببینند که یا باید از اظهار عقیده باطنى خود چشم بپوشند و یا با اظهار عقیده خودجان و مال و حیثیت خود را بخطر افکنند، تحقیق میکنند اگر اظهار عقیده در موردى باشد که ارزش براى فدا کردن جان و مال و حیثیت داشته باشد در چنین موقعى اقدام به این فداکارى را صحیح مى شمارند و اگر اثر قابل ملاحظه اى در آن نبینند، از اظهار عقیده چشم مى پوشند.

1 ـ اقتباس از آئین ما، ص 364